Zarys ewolucji polskiego prawa poszukiwania i wydobywania kopalin w latach 1991–2015

W 1991 r. dokonano nowelizacji prawa górniczego oraz prawa geologicznego, dostosowując je do nowej sytuacji gospodarczo-politycznej Polski powstałej po 1989 r. Następstwem tych doraźnych dostosowań prawa było uchwalenie w 1994 r. nowoczesnego jednolitego prawa geologicznego i górniczego. Zgodnie z tą ustawą działalność poszukiwawcza i wydobywcza złóż kopalin mogła się odbywać wyłącznie na podstawie koncesji. Ponadto sprecyzowano prawo własności złóż kopalin, wprowadzono opłatę eksploatacyjną jako daninę publiczną z tytułu wydobycia kopalin. W czasie obowiązywania tej ustawy (1994–2011) podlegała ona blisko trzydziestu nowelizacjom usuwającym braki legislacyjne oraz wprowadzającym dyrektywy europejskie. W 2011 r. uchwalono nową ustawę Prawo geologiczne i górnicze (obowiązuje od 1 stycznia 2012 r.). Nowe prawo również podlegało istotnej nowelizacji w 2013 i 2014 r. Okres 1991–2014 był wystarczająco długi, żeby móc dokonać oceny ewolucji prawa oraz jego periodyzacji wraz z określeniem dominujących cech. W artykule przedstawiono dostrzeżone w ustawie braki definicyjne (górotwór, kopalina, złoże kopaliny) oraz potrzebę nowych uregulowań w zakresie kwalifikacji geologicznych czy powołania Państwowej Rady Geologicznej. Ponadto w związku z naruszeniem w ostatnich latach spójności i kompletności rozwiązań prawa geologicznego i górniczego przez nowe inicjatywy legislacyjne podejmowane przez ministra finansów oraz ministra skarbu państwa autor postuluje powołanie komisji kodyfikacyjnej do opracowania nowego całościowego prawa geologicznego i górniczego w postaci kodeksu geologiczno-górniczego.

---

In 1991, the Polish geological law and mining law were adjusted to the new economical and political conditions, resulting from the recent and sudden transition to capitalism. In 1994, these extemporaneously drafted bills were collected into a single, unified geological and mining law. This law established that exploration and exploitation of geological resources can only take place after a relevant concession has been secured. Additionally, this law provided a detailed definition of mineral deposits’ proprietary rights and introduced the exploitation fee. Throughout the period when this law was in effect (1994-2011), it was amended almost 30 times, in order to address legislative shortcomings and adjust the law to European directives. In 2011, a new geological and mining law was passed (it came into effect on the 1st January, 2012). This new law was significantly amended in both 2013 and 2014. The period between 1991 and 2014 is long enough to assess its evolution and changing character. Most importantly, this paper indicates the current law’s shortcomings: lack of clear definitions of key terms (mineral, mineral deposit, rock mass), and lack of new regulations regarding geological qualifications. Additionally, it is argued that a National Geological Committee should be established. Furthermore, since the coherence of the geological and mining law has been undermined over the years due to numerous amendments initiated by the Ministry of Finance and the Treasury, it is argued here that a Codification Commission should write a new, holistic legal framework in the form of a broad geological and mining legal codex.