Walidacja metod badań chemicznych i pyłowych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy

Badania chemicznych i pyłowych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy są najczęściej stosowaną metodą podczas dokonywania oceny narażenia zawodowego pracowników przemysłu. Na wiarygodność tych badań wpływa wicie czynników i elementów technicznych badania, z których każdy powinien być sprawdzony i poddany szczegółowej ocenie. Jednym z nich jest metoda analityczna, która powinna być tak dobrana, aby w sposób właściwy można było uzyskać informacje o narażeniu. W Polsce przyjęto zasadę, że każda substancja chemiczna znajdująca się na liście NDS (najwyższych dopuszczalnych stężeń) lub nowo wprowadzona na tę listę powinna mieć znormalizowaną metodę oznaczania, włączając w to pobieranie próbek. Zarówno opracowujący metodę analityczną do celów normalizacyjnych, jak i wdrażający ją w laboratorium, powinni sprawdzić parametry działania metody w warunkach przez nich ustalonych bądź spotykanych w praktyce - w celu stwierdzenia, czy opracowana metoda jest przydatna (odpowiednia) do zamierzonego zastosowania. Czynności związane ze sprawdzeniem, statystyczną oceną i opisaniem (udokumentowaniem) cech charakteryzujących metodę badania wraz z opinią o jej przydatności do konkretnego zastosowania, noszą nazwę walidacji. Według norrny PN ISO 8402:1996 walidacja jest to potwierdzenie, przez zbadanie i przedstawienie obiektywnego dowodu, że zostały spełnione wymagania dotyczące konkretnie zamierzonego zastosowania. W normie europejskiej EN 482:1994 (pr PN EN 482) podano optymalny zakres walidacji metod badania (pomiaru) chemicznych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy.

---

The testing methods need to give reliable results of air contaminant concentrations at work places. Yalidation is defined as a process of evaluating the performance of testing method and checking that the performance meets certain preset criteria. According to EN 482 and EN 689 requirements, the performance of test method should includes: unambiquity, selectivity, overall uncertainty (bias and precision). Unambiquity of test method means that an analytically value shall correspond to one concentration. In analytical laboratory meaning the unam-biquity is well characterized by limit of dctection/limit of quantification, working rangę, linearity. Process of validation should be irnplemented by laboratories performing air analyses at work places. This paper presents statistical procedures for validation of test methods.