Zastosowanie polimerów jako katalizatorów w reakcjach katalizy międzyfazowej. Cz. II. Katalizatory polimerowe - sole oniowe, związki makrocykliczne oraz rozpuszczalniki aprotyczne na matrycy polimerowej

Przedstawiono przegląd literatury dotyczący układów polimerowych, które mogą być wykorzystywane do katalizowania reakcji w warunkach katalizy międzyfazowej (PCT). Za-stosowanie katalizatorów PCT na matrycy polimerowej pozwala na uniknięcie wielu problemów związanych z oddzielaniem katalizatora po reakcji i umożliwia jego recykling. Mimo, że w większości przypadków jako ugrupowanie aktywne na matrycy polimerowej wykorzystuje się klastyczne katalizatory PCT (sole oniowe, etery koronowe i kryptandy), istnieje tu znacznie więcej czynników mających wpływ na ich aktywność niż w przypadku odpowiednich katalizatorów małocząsteczkowych. Do czynników takich zalicza się np. stopień usieciowania matrycy, stężenie aktywnych ugrupowań i ich lipofilowość, długość łańcucha metylenowego łączącego matrycę z grupą aktywną. Interesującą grupę stanowią również rozpuszczalniki aprotyczne na matrycy polimerowej (sulfotlenek dimetylowy, sul-folan, N,N-dimetyloformamid i in.); wykorzystuje się je jako współrozpuszczalniki o działaniu katalitycznym w reakcjach PCT.

---

Summary - A review covering polymer systems applicable as PTC, subdivided into three groups: (i) polymeric phosphoramides, acetamides, sulfoxides, sulfones and pyridines used as PTC in the unmodified form (ineffective m the monomer form); (ii) onium salts, crown ethers and cryptands supported on insoluble polymer matrices; (iii) soluble polymers containing aprotic solvent moieties such as dimethyl sulfoxide, sulfolane, N,N-dimethyl formamide, N,N-dimethyl acetamide, etc. Although group ii includes classical PTC species, catalyst activity is still affected by structural factors like the degree of crosslinking of polymer matrix, concentration and lipophilicity of active groups, length of the methylene chain spacer between the polymer and the active group, etc. Immobilization on a polymer matrix eliminates problems of separation and recycling of PTC catalysts. Mechanical strength and chemical stability of immobilized PTC are then crucial.