Niezwykle gorące miesiące i sezony letnie w Europie Środkowej i Wschodniej (1951-2010). Część II. Niezwykle gorące sezony letnie

W artykule określono częstość i zasięg niezwykle gorących okresów letnich (VI-VIII – NGL) w Europie Środkowej i Wschodniej oraz dokonano ich charakterystyki termicznej. Podstawą opracowania są wartości średnie miesięczne temperatury powietrza z 59 stacji meteorologicznych z obszaru 45-60N i 15-65E z lat 1951-2010. Za NGL przyjęto te, w których średnia temperatura przekroczyła odpowiednią średnią wieloletnią przynajmniej o 2 odchylenia standardowe (t≥t_śr.+2σ). W latach 1951-2010 stwierdzono na wydzielonym obszarze 15 NGL, które występowały na obszarach różnej wielkości i o różnej lokalizacji. Spośród 15 NGL 3 były tylko na pojedynczych stacjach. Największy zasięg NGL miało w 2010 r. (39 stacji, Rosja) i 1972 r. (16 stacji, Rosja) (tab. 1). NGL najrzadziej występowały w pierwszej połowie 60-lecia (tylko 4, w tym w latach 1961-1970 nie było żadnego NGL). Częstość NGL zaczęła wzrastać po roku 1990 – w kolejnych 10-leciach było ich po 5, przy czym te z XXI wieku miały większy zasięg terytorialny. Rekordowym, tak ze względu na zasięg, jak i wyjątkowo wysoką temperaturą powietrza oraz czas jej utrzymywania się, było NGL w 2010 r. w Rosji. W najgorętszych NGL średnia temperatura była zwykle wyższa od średniej wieloletniej (tzn. anomalia) o 2-4C, a wyjątkowo do 6C.

---

The study determined the frequency, extent and thermal characteristic of exceptionally hot summer months (EHM) and summer seasons (EHS, June-August) in Central and Eastern Europe. Average monthly air temperature data was sourced from 59 weather stations located within an area defined by the coordinates 45-60N and 15-65E covering 1951-2010. EHM and EHS were defined as periods when the average temperature exceeded the long-term average by at least two standard deviations (t≥t_śr.+2σ). The second part of the study focuses on exceptionally hot summers (EHS). During the period 1951-2010, the study area experienced 15 EHSs with a wide variety of geographical coverage and intensity. Three EHSs were recorded on just one station each, but the record geographic coverage was far greater, including the summers of 2010 (39 stations) and 1972 (16), both in Russia (Tab. 1). EHSs were the least frequent during the fi rst half of the period 1961-1970 (just 4, including none between 1961 and 1970). Their frequency began to increase after 1990 and the last two decades experienced fi ve EHSs each, but the summers in the last decade of the period covered a greater territory. The EHS of 2010 in Russia was the record event in terms of its coverage, temperatures and the duration. The average air temperature of the hottest EHSs was typically higher than the long-term average (i.e. an anomaly) by 2-4oC and in some cases by up to 6C.