Ujarzmienie czy legitymizacja? Normalizacyjne aspekty dyskursów eksperckich

Expert discourses are often viewed, following Foucault, as the means of normalization and subjectification of individuals. In this perspective, normalization is understood as a way of regulating individual practice and identity by subsuming them under normal/pathological dichotomy established by the power/knowledge networks. In my paper this one-sided approach to the social consequences of expert discourses put into question by highlighting the ways in which ‘normalization’ – understood more broadly than in the Foucaultian tradition – can underwrite individual subjectivity and agency, helping individuals to develop coherent and socially acceptable identities. Arguments for this standpoint are drawn from the theory of reflexive modernization by Anthony Giddens and a brief case study of the impact the Kinsey reports on the sexuality of American males and females (a paradigmatic example of a ‘normalizing discourse’) had on sexual identities in the United States.

Dyskursy eksperckie często postrzega się – wzorem Michela Foucault – jako narzędzie normalizacji i ujarzmiania jednostek. Normalizacja jest z tej perspektywy sposobem regulo- wania jednostkowej praktyki i tożsamości przez podporządkowane jej kategoriom „normy” i „patologii”, będącym wytworem sieci wiedzy-władzy. W tekście podejmuję polemikę z tak jednostronnym ujęciem społecznego wpływu dyskursów eksperckich, wskazując na sposoby, w jakie „normalizacja” – rozumiana szerzej niż w nurcie Foucaultowskim – może wspierać podmiotowość i sprawczość jednostek, ułatwiając im wypracowanie spójnej i akceptowalnej społecznie tożsamości. Argumenty za takim stanowiskiem pochodzą z koncepcji refleksyjnej modernizacji Anthony’ego Giddensa oraz ze studium przypadku, w którym przeanalizuję wpływu, jaki raport Kinseya dotyczący seksualności amerykańskich mężczyzn i kobiet (będący modelowym wręcz przykładem „dyskursu normalizacyjnego”) wywarł na tożsamości seksualne w Stanach Zjednoczonych.