Rozważania nad podmiotowością a niepełnosprawność – u źródeł współczesnego ujęcia i w perspektywie interdyscyplinarnej

Artykuł rozpatruje podmiotowość jako wymiar integrujący funkcjonowanie człowieka, nadający mu tożsamość, indywidualność w relacjach z otoczeniem. Autorka odwołuje się do ujęć interdyscyplinarnych, co pozwala prowadzić analizy z uwzględnieniem m.in. takich czynników, jak: możliwości i potencjał rozwojowy, aktywność związana z doskonaleniem środowiska życia i konstruowaniem samego siebie, unikatowość i samorealizacja, samodzielność i kontrola poznawcza. Na gruncie pedagogicznym rozważania wskazały na wychowanie jako proces kształtowania podmiotowości. W zakresie pedagogiki specjalnej artykuł podkreśla rolę podmiotowości w konstruowaniu jednego z istotnych paradygmatów tego obszaru poznania teoretycznego i praktyki.

The article discusses subjectivity as a dimension that integrates human functioning and gives an individual an identity, individuality in relationships with the environment. The Author refers to interdisciplinary perspectives, which makes it possible to perform analyses that take into consideration – among other things – such factors as: abilities and developmental potential, activity connected with the improvement of the life environment and with self-construction, uniqueness and self-realization, independence and cognitive control. As far as pedagogy is concerned, the discussion points to education as a process of subjectivity formation. In terms of special education, the article emphasizes the importance of subjectivity in forming one of the important paradigms of this theoretical and practical area.