Zagadnienie podmiotowości we współczesnej teorii filmu

Jak słusznie wskazują autorzy reprezentujący odmienne orientacje badawcze, współczesna teoria filmu stawia w centralnym punkcie swoich refleksji zagadnienia widza. Różnice, jakie w tej kwestii zachodzą pomiędzy różnymi tradycjami, związane są z odrębnymi sposobami rozumienia podmiotowości. Jest to problem wykraczający poza grunt czysto filmoznawczy i odsyłający do bogatych kontekstów filozofii, psychologii, biologii, socjologii. W prezentowanym tekście skupiam się na sporze o podmiotowość widza toczącym się pomiędzy kognitywizmem a post-strukturalizmem. W pierwszej części zarysowuję podstawowe różnice, występujące pomiędzy powyższymi podejściami w interesującej mnie kwestii. Następnie podejmuję próbę wykazania, że pomiędzy kognitywizmem a post-strukturalizmem nie istnieje absolutna przepaść i tradycje te mogą się owocnie przenikać. Pogląd taki ufundowany został na wizji podmiotowości rozchwianej, której wyczerpujące ujęcie wymaga łączenia ze sobą różnych optyk.

As the authors of different research orientations rightly point out, contemporary film theory puts the viewer in the centre of its reflections. Differences that occur between different traditions in this matter are related to different ways of understanding subjectivity. It is a problem that goes beyond the purely cinematographic ground and refers to the rich contexts of philosophy, psychology, biology, and sociology. In the text presented, the author focuses on the dispute about the subjectivity of the viewer, which takes place between cognitivism and post-structuralism. In the first part, Wyczyński outlines the basic differences between these approaches. Then he attempts to show that there is no absolute gap between cognitivism and post-structuralism and that these traditions can permeate each other with good results. Such a view was founded on a vision of unstable subjectivity, the understanding of which requires joining of various optics.