Zmiany semantyki morfemu rdzeniowego *myš- a zmiany motywacji zachodniosłowiańskich fitonimów dialektalnych

Contraction of the concept of the animal Mus L. leads to changes in semantics of the root morpheme *myš- and accordingly in motivation of West Slavic dialectal phytonyms. The changes in semantics are based on specialization of meaning. As a result, the emotional associations, which was accompanied to the phytonyms at earlier stages, turn up at the periphery of the semantics. This fact leads to gradual loss of connection between the plant properties and the semantics of the roots of their names. The motivational mechanisms of phytonyms adapt to the changes of the semantics. As a result, the phytonyms, which were motivated by covering the ground with their leaves and stalks, are gradually becoming motivated by their similarity with the mice. The reason of these changes is that now the seme ‘groundcover’ is not realized by native speakers as a component of actual semantics of the root *myš-, so the motivation of the phytonyms has changed and become to embody in the seme ‘mousy’.

Zawężenie wyobrażeń rdzennych użytkowników języka o zwierzęciu Mus L. powoduje zmiany w semantyce morfemu rdzeniowego *myš- i odpowiednio w motywacji zachodniosłowiańskich fitonimów dialektalnych o tym rdzeniu. Zmiany semantyczne polegają na specjalizacji znaczenia, kiedy to towarzyszące od początków istnienia słowa wyobrażenia i skojarzenia emocjonalne zostają wypchnięte na peryferia semantyki. Prowadzi to do stopniowego zacierania się więzi motywacyjnych pomiędzy fitonimami a ich nazwami. Jednym ze sposobów na zachowanie fitonimów dialektalnych jest adaptacja mechanizmów motywacyjnych do opisanych wyżej zmian semantycznych. W przypadku omawianych w artykule nazw roślin fitonimy, pierwotnie motywowane okrywowością roślin, stopniowo zmieniły swoją motywację na korzyść podobieństwa do myszy. Przyczyny danych zmian upatrujemy w tym, że sem ‘pełznący’ nie jest już odbierany przez rdzennych użytkowników języka jako składnik semantyki rdzenia *myš-, a więc motywacja fitonimów uległa zmianie i obecnie realizowana jest przez aktualnie uświadamiany sem ‘mysi’.