De non praetereunte cantu gregoriano. Śpiew gregoriański ostoją tradycji liturgiczno-muzycznej Kościoła

W muzycznej tradycji Kościoła rzymskokatolickiego rozwinęły się różne gatunki muzyki wokalnej i instrumentalnej, które w wielu przypadkach ucierpiały wskutek wpływów współczesnych trendów muzycznych szukających miejsca w liturgii. Magisterium Kościoła jest zorientowane na autentyczny styl muzyki liturgicznej i konsekwentnie opiera się „nowościom”, o których w artykule mowa, poprzez między innymi praktykę chorału gregoriańskiego w liturgii. W chorale gregoriańskim wyraźnie widoczne są kryteria kompozycyjne, które powinny być wskazówkami dla każdej muzyki, która aspiruje do miana liturgicznej. Absolutnie pierwsze kryterium to tekst, który jest punktem wyjścia dla każdego kompozytora. Kryterium to wskazuje na muzykę zawsze szanującą cechy tekstu liturgicznego a jego poszanowanie prowadzi do zjednoczenia warstwy słownej z melodyczną. Melodia powinna podkreślić znaczenie śpiewanego tekstu. Aby tak się stało, konieczna jest akceptacja liturgicznego stylu wykonawczego, który zwraca uwagę na poprawną wymowę tekstu, intonację, artykulację, przeciwstawienie się stylowi muzyki świeckiej. Kolejne ważne kryterium podkreśla formę muzyczno-liturgiczną, która szanuje obrzęd celebracji. Oczywiście, wraz z rozwojem liturgii konieczne jest poszerzanie repertuaru o „nowe” utwory w chorale gregoriańskim: w takich przypadkach możliwe jest uciekanie się do już istniejących utworów lub dostosowanie melodii typicznych z poszanowaniem kryteriów teologicznych. Ostatnie analizowane kryterium odkrywa cel muzyki w liturgii: duchowość. Chodzi o to, by poziom artystyczny muzyki liturgicznej powinien prowadzić do powiększania chwały Bożej, unikając koncentracji uwagi na samej muzyce lub wykonawcach.

Nella tradizione musicale della Chiesa romana-cattolica hanno avuto sviluppo vari generi, nell’ambito della musica vocale e strumentale, che, in molti casi, hanno risentito dell’influenza delle tendenze musicali moderne, cercando una collocazione nella liturgia. Il Magistero della Chiesa è orientato verso uno stile musicale liturgico più consono e autentico e oppone resistenza alle “novità” in questione, ad esempio con la pratica liturgica del canto gregoriano. Nel canto gregoriano appaiono con evidenza i criteri compositivi che possono essere altrettante linee-guida per qualsiasi musica che aspiri a diventare liturgica. Il primo criterio assoluto è rappresentato dal testo, che è il punto di partenza prescelto da ogni compositore, messo in musica sempre nel rispetto delle sue caratteristiche; questo procedimento porta all’unità melodico verbale, che vuole appunto sottolineare il senso del testo cantato. Perché ciò avvenga è necessario adottare uno stile esecutivo liturgico che ponga attenzione alla giusta pronunzia del testo, all’intonazione, all’articolazione, opponendosi allo stile della musica profana. Un altro importante criterio evidenzia la forma musicale-liturgica, la quale rispetta il rito della celebrazione. Ovviamente con lo sviluppo della liturgia è necessario incrementare il repertorio con “nuovi” brani in canto gregoriano: in questi casi è possibile fare ricorso a brani già esistenti o adattare melodie tipiche, nel rispetto dei criteri teologici. Un ultimo criterio che viene analizzato rivela lo scopo della musica in liturgia: la spiritualità. Dunque, il livello artistico della musica nella liturgia deve condurre alla magna gloria di Dio, evitando di concentrarsi su se stessa o di porre in risalto la figura degli esecutori.