Kompetencje społeczne u progu dorosłości. Krytyczna analiza podstawy programowej kształcenia ogólnego dla III etapu kształcenia

The subject of the research is the core curriculum of general education at the third level of education. The study was undertaken to answer the following question: are the learning outcomes included in the core curricula for the third level of education consistent with the norms of social development of students on the threshold of adulthood? To this end, the research instruments de¬veloped in the 1st and 2nd editions of the study of the core curricula conducted at the Department of School Education at Nicolaus Copernicus University were used. That is, a catalogue of 124 analytical categories, from which those that were consistent with the norms of social development of students aged 15-19 were selected and then used to search and assess social competences in the core curricula for the third level of education. The analysis showed that half of the analytical categories related to the norms of social development did not exist or were poorly represented in the general and detailed requirements in the core curricula at the third level of education. These included deficiencies and shortcomings related mainly to participation in public life and in an environment which is diverse in terms of its world view and multiculturalism, which was also accompanied by a lack of learning outcomes in terms of readiness to act autonomously. Among the current learning outcomes, the dominant ones are those related to the skill of critical assessment and creative reflection. The total assessment of the presence of social competences at the third level of education leads to the conclu¬sion that the core curriculum is not a coherent project of developing social competences important from the point of view of being an adult in various roles.

Przedmiotem badania są podstawy programowe kształcenia ogólnego na III etapie edu¬kacji, służące odpowiedzi na pytanie: czy efekty uczenia się zawarte w podstawach programowych dla III etapu edukacji są zbieżne z normami rozwoju społecznego uczniów u progu dorosłości? W tym celu zastosowano instrumentarium badawcze wypracowane w I i II edycji badania podstaw programowych w katedrze Pedagogiki Szkolnej UMK, to jest katalog 124 kategorii analitycznych, spośród których wybrano takie, które są zbieżne z normami rozwoju społecznego uczniów wieku 15-19 lat, a następnie zastosowano je do przeszukiwania i oceny kompetencji społecznych w pod¬stawach programowych dla III etapu kształcenia. Analiza wykazała, że połowa z kategorii anali¬tycznych związanych z normami rozwoju społecznego nie występuje lub jest słabo reprezentowana w wymaganiach ogólnych i szczegółowych w podstawach programowych na III etapie kształcenia i są to braki oraz niedostatki dotyczące głównie udziału w życiu publicznym oraz zróżnicowanym światopoglądowo i wielokulturowo środowisku, czemu towarzyszy brak efektów uczenia się w za¬kresie gotowości do autonomicznego działania. Wśród obecnych efektów uczenia się dominują te, które są związane z umiejętnością krytycznej oceny i twórczej refleksji. Łączna ocena występowania kompetencji społecznych na III etapie kształcenia prowadzi do wniosku, że podstawa programowa nie jest spójnym projektem rozwijania kompetencji społecznych ważnych z punktu widzenia bycia dorosłym w różnych rolach.