European Union–Belarus relations within the framework of the European Neighbourhood Policy and Eastern Partnership

W dniu 12 maja 2004 r. Komisja Europejska przyjęła komunikat zatytułowany Europejska Polityka Sąsiedztwa — dokument strategiczny, na podstawie którego utworzona została nowa zewnętrzna polityka Unii Europejskiej, skierowana do państw sąsiedzkich Europy Wschodniej, Kaukazu Południowego i basenu Morza Śródziemnego. Zgodnie z jego postanowieniami celem Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (EPS) jest „dzielenie się korzyściami wynikającymi z rozszerzenia UE w 2004 r. we wzmacnianiu stabilności, bezpieczeństwa i dobrobytu wszystkich zainteresowanych. EPS została pomyślana tak, żeby zapobiegać powstawaniu nowych linii podziału między poszerzoną UE i jej sąsiadami oraz aby zaoferować nowym sąsiadom szansę udziału w różnych działaniach UE, poprzez większą współpracę polityczną, gospodarczą, kulturalną i w dziedzinie bezpieczeństwa”. Z postanowień strategii wynika zatem, że nadrzędnym celem nowej polityki sąsiedzkiej jest zainicjowanie długookresowych i pozytywnych przemian politycznych, gospodarczych i społecznych w krajach partnerskich, opartych na wzajemnym przestrzeganiu wspólnych wartości: demokracji, państwa prawa, przestrzegania praw człowieka, w tym praw mniejszości, wspierania zasad dobrosąsiedzkich, stabilizacji i bezpieczeństwa, zasad gospodarki wolnorynkowej i trwałego wzrostu. Jeśli wziąć pod uwagę ustanowione zasady współpracy z państwami sąsiedzkimi z jednej strony i ustrój polityczny Białorusi z drugiej, nie dziwi fakt, iż państwo to nie w pełni uczestniczy we współpracy z UE w ramach EPS. Dopiero po przeprowadzeniu podstawowych reform politycznych i gospodarczych Białoruś będzie miała możliwość pełnego w niej uczestnictwa. Niemniej jednak, za pośrednictwem EPS, UE wspiera na Białorusi społeczeństwo obywatelskie, proces demokratyzacji, niezależne media, udziela pomocy humanitarnej oraz realizuje programy współpracy regionalnej. Obecnie Białoruś uczestniczy w trzech takich programach: Programie Morza Bałtyckiego, oraz dwóch programach realizowanych na granicach lądowych.