Efekt odwrócenia w edukacji na przykładzie społeczeństw posttransformacyjnych Polski i Ukrainy

W artykule autor prezentuje wyniki badań dotyczących stosunku młodzieży do edukacji. Celem badań było zdiagnozowanie trendów związanych z miejscem wyższego wykształcenia wśród hierarchii dążeń życiowych. Kolejnym zamierzeniem było sprawdzenie, jak w dłuższej perspektywie czasowej zmieniają się postawy wobec edukacji. Czy zmiana parametryczna, tj. inflacja wykształcenia, wpłynęła na przeobrażenia w zakresie aspiracji edukacyjnych młodzieży. Do uzyskania odpowiedzi na pytania badawcze zostały wykorzystane badania dynamiczne. W Polsce bazę źródłową stanowiły dane zebrane w latach 2007–2016 wśród maturzystów pogranicza wschodniego. Wyniki drugiego badania pochodzą z lat 2001 i 2015 przeprowadzonego wśród młodzieży powiatu ropczycko-sędziszowskiego. Badania na Ukrainie zostały przeprowadzone w Drohobyczu w latach 2013 i 2015. Wszystkie były realizowane za pomocą metody sondażowej, przy zastosowaniu techniki ankiety audytoryjnej. Próba badawcza miała charakter kwotowy. Wyniki badań pokazują, że w dłuższej perspektywie czasowej zmienia się stosunek maturzystów do wyższego wykształcenia. W Polsce większy spadek popularności wyższej edukacji zaobserwowano na obszarach wiejskich. Wśród mieszkającej tam młodzieży ujawnia się też deprecjacja wyższego wykształcenia, które miało charakter instrumentalny. Wśród maturzystów ujawnia się też spadek aspiracji edukacyjnych. W ostatnich pomiarach młodzież częściej zamierza łączyć studia z pracą. Coraz bardziej popularne stają się studia licencjackie, zauważalny jest spadek liczby osób chcących ukończyć studia magisterskie. Na Ukrainie popularność studiów wyższych pozostaje na niezmienionym poziomie. Dane dotyczące aspiracji edukacyjnych również wskazują na utrzymywanie się dotychczasowych trendów.