A jednak różni. Dwie kultury obywatelskie członków górnośląskich stowarzyszeń

Badania zbiorowości osób należących do górnośląskich stowarzyszeń ujawniają jej wewnętrzny podział na obywateli lokalnych i kosmopolitycznych. Nazwy te zapożyczone zostały od Roberta K. Mertona i zaadoptowane na potrzeby opisu dwóch różnych kultur obywatelskich: zorientowanej lokalnie – z charakterystycznymi dla niej silniejszymi więziami ze społecznością lokalną, większym zainteresowaniem lokalnymi problemami i częstszym zaangażowaniem w ich rozwiązanie, oraz zorientowanej kosmopolitycznie – cechującej się słabszym przywiązaniem do społeczności lokalnej, stosunkowo częstszym zainteresowaniem problemami ponadlokalnymi i działaniami na ich rzecz.

Obywatele lokalni, w porównaniu z kosmopolitycznymi, legitymują się stosunkowo niższymi poziomami wykształcenia oraz niższymi pozycjami w strukturze społeczno-zawodowej, częściej pochodzą z Górnego Śląska niż obywatele kosmopolityczni. Rdzenni mieszkańcy regionu, w porównaniu z osobami napływowymi, są wyraźnie bardziej zaangażowani obywatelsko w życie społeczności, których są członkami – bardziej są zainteresowani sprawami społeczności lokalnej, częściej podejmują działania na jej rzecz, częściej biorą udział w wyborach samorządowych.