Teoretyczne trudności memetyki

Memetyka jest podejściem badawczym, które angażuje koncepcje oraz terminologię ewolucjonistyczną do wyjaśniania zjawisk kulturowych. Centralną koncepcją memetyki jest istnienie jednostek ewolucji kulturowej (memów), którym przypisuje się posiadanie autonomicznych celów replikacyjnych (tj. niezależnych od biologicznego interesu „nosiciela” memów). Co oczywiste, tak kontrowersyjna koncepcja zyskała zarówno wielu oddanych zwolenników, jak i zadeklarowanych przeciwników. Artykuł podejmuje zagadnienie koncepcyjnych problemów memetyki. Praca składa się z trzech części. W pierwszej omówiono analogię genów i memów. Tematem drugiej części jest ontologia replikatora kulturowego. Z kolei w części trzeciej zaprezentowano główne zagadnienia związane ze sposobami transmisji i dostosowaniem memów. Słowem, celem artykułu jest poddanie ocenie użyteczności poznawczej memetyki. Zostanie ona oceniona pod kątem jej wewnętrznej spójności, stopnia konfirmacji, możności sfalsyfikowania wypracowanych na jej gruncie tez oraz wartości heurystycznej tego podejścia. Swego rodzaju punktem odniesienia będzie narracja historyczna czołowego filozofa biologii E. Mayra.

Memetics is a research approach which applies evolutionary ideas and terminology to cultural phenomena. The core idea of memetics is the existence of the units of cultural evolution which are attributed autonomous replicating goals. Of course, such a controversial concept has gained many devoted adherents as well as its determined opponents. The paper discusses the theoretical difficulties of memetics. The first part discusses the analogy of genes and memes. The theme of the second part is the ontology of a cultural replicator. Finally, the third part presents the main issues related to manners of transmission and the adaptation of memes. In short, the aim of the paper is an evaluation of the explanatory potential of memetics. The explanatory potential of memetics will be evaluated in terms of its intrinsic consistency, the degree of its confirmation, the falsifiability of the theses which were elaborated on its basis and the heuristic value of this approach.