„In vino veritas”? Czyli jak czytać „Monachomachię” i „Antymonachomachię”

Artykuł sugeruje taką lekturę dwóch poematów heroikomicznych Ignacego Krasickiego, "Monachomachii" i "Antymonachomachii", która – zapewne w zgodzie z intencją poety – odsuwa na dalszy plan ich ewentualną wymowę satyryczną w odniesieniu do środowiska zakonnego. Eksponuje zaś ich mistrzostwo artystyczne, wciąż żywy komizm, złożoność relacji komunikacyjnych czy intertekstualność. Autor artykułu pokazuje podobieństwa i różnice między tymi utworami, podkreślając, że pierwszy z nich i jego recepcja stanowią temat drugiego. Przede wszystkim jednak uwaga skupia się tu na zaprezentowanej w poematach postawie poety wobec świata, która ujawnia wielorakie odczucie niezgodności – np. między językiem a rzeczywistością, przyczyną/zamiarem a skutkiem – nierzadko także absurdalności i nieprzezwyciężalnej śmieszności ludzkich postaw. Jako kluczowe jawi się też tutaj, szczególnie w przypadku "Antymonachomachii", różnie ujęte zagadnienie prawdy.

The paper suggests such a reading of Ignacy Krasicki’s two mock heroic poems, namely "Monachomachia" and "Antymonachomachia" ("Antimonachomachia") that, probably in accordance with the poet’s intention, moves the pieces’ allegedly satirical meaning in reference to the monk society to the background, and exhibits their artistic mastery, still vivid comedy, complexity of communicative and intertextual relationships. The author of the article shows the similarities and differences between the pieces, marking that the first piece and its reception is the theme of the second. Above all, however, attention is focused on the present in the poems attitude of the poet to the world which reveals manifold feeling of disagreement, e.g. between language and reality, cause/intention and effect, oftentimes also the absurdity and unsurpassed ridiculousness of human stances. The key factor here is also, especially in the case of "Antymonachomachia," variously conceived truth.