Kobieta i kobiecość w ujęciu Tomasza z Akwinu a neotomistyczna etyka feministyczna. Analiza krytyczna

W kontekście studiów kobiecych Tomasz z Akwinu jest prawdopodobnie najbardziej znany z głoszenia parafrazy poglądu Arystotelesa, który nazywa kobietę „niedorozwiniętym mężczyzną”. O ile Stagiryta rzeczywiście przyjmuje wątpliwą empirycznie przesłankę o inherentnej kobiecie niższej wartości wobec mężczyzny, którą konsekwentnie realizuje na stronach swoich wielu dzieł, o tyle w przypadku Tomasza problematyka płciowości nie jest podjęta w sposób tak oczywisty i ostateczny. Akwinata przede wszystkim nie nazywa kobiety „czymś niedorozwiniętym”, a „jedynie” okazjonalnym. Ma to odniesienie do jego teorii ontologicznej, w ramach której kobieta jest bytem okazjonalnym na poziomie jednostkowym, lecz koniecznym na poziomie ogólnym. Chociaż przyjmuje pewne twierdzenia Arystotelesa (takie jak upośledzoną racjonalność kobiety i jej naturalne poddaństwo wobec mężczyzny), to odrzuca inne, ukazujące ją jako istotę pozbawioną godności. Jeśli przyjmie się wyższość sfery duchowej nad cielesną, to ostatecznie odczytanie myśli Akwinaty na sposób quasi-feministyczny jest możliwe, czego dowodem jest np. istnienie katolickiego feminizmu neotomistycznego. Do jego osiągnięć zalicza się m.in. uznawanie rozwodów małżeństw, w których nie ma przyjaźni, porzucenie Arystotelowskiej biologii na rzecz współczesnej wiedzy naukowej oraz wskazanie na możliwość feministycznej interpretacji koncepcji prawa naturalnego, które powinno obejmować dobrostan kobiet i mniejszości.

Within the context of women’s studies, Thomas Aquinas is probably best known for his paraphrase of Aristotle’s view, which describes woman as a “deformed man”. While the Philosopher indeed adopts the empirically dubious premise of woman’s value being intrinsically inferior to man, which he consistently implements throughout the pages of his many works, in Thomas’s case the issue of gender is not addressed so clearly and definitively. Above all, Aquinas does not call woman “something deformed”, but “only” occasional and misbegotten. This is a reference to his ontological theory, in which woman is an occasional entity on the individual level, but a necessary one on the general level. He also distinguishes two relations of equality and affirms one of them to exist between woman and man. Although he accepts some of Aristotle’s beliefs (such as the impaired rationality of woman and her natural submission to man), he rejects others which show her as a being devoid of dignity. If one accepts the superiority of the spiritual sphere over the bodily one, it is ultimately possible to interpret Aquinas’s thought in a quasi-feminist way, as evidenced by the existence of Catholic NeoThomistic feminism, among others. Its achievements include recognising the divorce of marriages in which there is no friendship, abandoning Aristotelian biology in favour of modern scientific knowledge, and indicating the possibility of a feminist interpretation of the concept of natural law, which should include the welfare of women and minorities.