Thomas Kuhn, Stefan Amsterdamski, and the Cycles of Scientific Development

In his most seminal work, The Structure of Scientific Revolutions, Thomas S. Kuhn advances a notion that science is embedded in historically contingent constellations of practices and ideas. In this view, history is part and parcel of science. Science develops by transforming that, which it emerges from – a theme later picked up by Polish philosopher of science, Stefan Amsterdamski. Kuhn also noticed important parallels between psychological and historical development. These insights have led him to the conclusion that what scientists do and what the science does are two different things. Scientific development is discontinuous in the sense that it cannot be measured by any external standard. Science is therefore its own judge. This paper identifies critical shortcomings of Kuhn’s theory of psychological development, which most affect his vision of scientific development. Subsequently, the problem of development is recast in terms of dynamic system theory or embodied cognition. The ensuing insights are organized into a cyclical model, with two main trajectories: one creative, the other generative. It is argued that the cyclical approach permits to overcome the dualisms, which plagued Kuhn’s original account (engagement versus criticism, creativity versus rule-following, etc.) and to further develop Amsterdamski’s idea that absent universal norms or standards, criticism and rationality are nonetheless possible.

W swoim najsłynniejszym dziele, „Strukturze Rewolucji Naukowych”, Thomas S. Kuhn rozwija myśl, iż nauka jest zakorzeniona w historycznie przygodnej praktyk oraz idei. Historia jest tym samym częścią nauki. Nauka rozwija się, przekształcając to, co zastane, którą to myśl podjął również polski filozof, Stefan Amsterdamski. Kuhn dostrzegł również paralelność rozwoju nauki oraz poznania jednostkowego, co doprowadziło go do przekonania, iż istnieje różnica między tym, co naukowcy robią, a tym co „robi” sama nauka. Rozwój nauki jest nieciągły w tym sensie, iż nie może być mierzony żadną zewnętrzną wobec nauki miarą; tym samym, nauka jest sama dla siebie sędzią. W prezentowanym artykule identyfikuję podstawowe błędy w przyjętej przez Kuhna teorii rozwoju psychologicznego poznania, które najbardziej rzutują na jego wizję rozwoju nauki. Następnie rekonstruuję problem doświadczenia i rozwoju w kategoriach teorii systemów dynamicznych oraz poznania ucieleśnionego. Spostrzeżenia te organizuję za pomocą cyklicznego modelu rozwoju nauki, wyróżniając dwie podstawowe fazy: kreatywną i generatywną. Podejście cykliczne pozwala na przekroczenie dualizmów obecnych w koncepcji Kuhna (zaangażowanie versus krytycyzm, kreatywność versus przestrzeganie reguł.) a także na dalsze rozwinięcie spostrzeżenia Amsterdamskiego, iż krytycyzm jest możliwy mimo niedostępności uniwersalnych standardów oceny.