Przekład jako pośredniczenie między kulturami. Tłumaczenie opowiadań Helio Very "La consigna" i "Póra" oraz analiza elementów nacechowanych kulturowo i zastosowanych strategii przekładowych

Praca obejmuje przekład dwóch opowiadań Helio Very: „La consigna” i „Póra”, oraz omówienie strategii tłumaczeniowych przyjętych względem elementów nacechowanych kulturowo. Przekład oraz analizę wykonano przy wykorzystaniu pojęcia Skopos oraz pojęcia czytelnika projektowanego w przekładzie. Uwzględniono także wpływ pewnych faktów z życia autora na interpretację określonych aspektów opowiadań. Elementy nacechowane kulturowo w pracy podzielone zostały na trzy kategorie: elementy leksykalne, związane z kontekstem historycznym oraz związane z religią, postawami i przekonaniami. W przypadku pierwszej z tych kategorii istotną rolę odgrywały leksemy odnoszące się do kulturowo obcych czytelnikowi przekładu elementów rzeczywistości pozajęzykowej, jak również świadczące o dwujęzyczności w Paragwaju leksemy pochodzące z języka guaraní. Wśród elementów związanych z kontekstem historycznym najważniejsza była postać paragwajskiego dziewiętnastowiecznego dyktatora Francisco Solano Lópeza oraz fakty związane z Wojną Trójprzymierza. Elementy związane z religią i wierzeniami to między innymi nawiązania do lokalnych podań i mitów. W pracy wykazano, że przekład elementów nacechowanych kulturowo często wymaga zastosowania różnorodnych, nie zaś jednolitych strategii uwzględniających różne czynniki, a wśród nich profil projektowanego czytelnika przekładu, istotność danego elementu w kulturze źródłowej, istnienie jego odpowiednika w kulturze docelowej, a także kontekst, w jakim występuje.

The thesis includes the translation of two short stories by Helio Vera: “La consigna” and “Póra”, as well as the analysis of the translation strategies that were adopted when translating culture-bound terms. The translation and the analysis have been performed with use of the notion of Skopos and the notion of the anticipated reader in translation. The influence of some facts from the author’s life on the interpretation of certain aspects of the short stories has been also taken into account.The culture-bound terms have been divided into three categories: lexical elements, elements related to the historical context and elements related to religion, attitudes and beliefs. In the first category, the most important elements were the lexemes related to the elements of the extralinguistic context that are culturally alien to the reader of the translation, as well as the elements from guaraní language that render the bilingualism existent in Paraguay. Among the elements related to the historical context the most important ones were: the figure of the Paraguayan dictator Francisco Solano López and the facts related to the War of the Triple Alliance. The elements related to religion and beliefs are, among others, the references to the local myths and legends.The thesis has demonstrated that translation of culture-bound terms often requires the use of varied (not uniform) strategies taking into account various factors, some of which are: the profile of the anticipated reader of the translation, the importance of the element in question in the source culture, the existence of its equivalent in the target culture and the context it appears in.