Ramanowska aktywność optyczna w analizie biomedycznej i środowiskowej.

The main goal of this study were measurements and analysis of Raman and Raman optical activity spectra of chiral drugs: pravastatin and cerivastatin and also their model compound mevalonic acid (in the form of the lactone and hydroxy acid). The investigation of changes of the structure of selected compound caused by the environmental conditions (different concentrations, pH of aqueous solutions) were also done.The theoretical part of the work describes in detail the history of the discovery of statins, their chemical structures, pharmacological properties and lipid-lowering and pleiotropic effects. The data showing the prevalence of statins use as lipid-lowering drugs, the environmental classification and toxic effects are also discussed.A separate chapter is dedicated to the mevalonic acid and describes the role of this compound in humans and plant. The history of its discovery and development of production on an industrial scale is briefly presented.The theoretical basis and the wide applications of Raman and Raman optical activity spectroscopy are also discussed. The usability and usefulness of ROA spectroscopy in future in environmental analysis and environmental protection is describe, additionally.The experimental part of this thesis includes a description of the research methodology and the presentation of the results with their discussion and analysis. The Raman optical activity spectra obtained in this work are unique in the world, because so far no one attempted to investigate this class of drugs by mentioned method.

Celem niniejszej pracy była rejestracja i analiza widm ramanowskich i ramanowskiej aktywności optycznej chiralnych leków: prawastatyny i ceriwastatyny oraz ich związku modelowego kwasu mewalonowego (w postaci laktonu i hydroksykwasu).Badano również zmiany w strukturze wybranych związków pod wpływem różnych warunków środowiskowych (stężenie, pH roztworu wodnego).W części literaturowej pracy szczegółowo opisano historię odkrycia statyn, ich budowę, właściwości farmakologiczne oraz działanie hipolipemizujące i plejotropowe. Zamieszczono dane pokazujące rozpowszechnienie stosowania statyn jako leków hipolipemizujących, przedstawiono ich klasyfikację środowiskową oraz działanie toksyczne.Osobny rozdział poświęcono kwasowi mewalonowemu. Opisano rolę tego związku w organizmie ludzkim i roślinnym oraz krótko przedstawiono historię odkrycia i rozwoju produkcji na skalę przemysłową. Dokładnie omówiono podstawy teoretyczne oraz szerokie zastosowanie spektroskopii rozproszenia ramanowskiego oraz ramanowskiej aktywności optycznej. Dla ROA opisano także jej możliwości wykorzystania i przydatność w analizie środowiskowej i ochronie środowiska.Część doświadczalna pracy obejmuje opis metodyki przeprowadzonych badań oraz przedstawienie otrzymanych wyników wraz z ich omówieniem i analizą. Zamieszczone w pracy widma ramanowskiej aktywności optycznej są unikatowe w skali światowej, bowiem dotychczas nikt nie podjął próby zbadania tej grupy leków wspomnianą metodą.