Kultura Chinchorro w świetle badań interdyscyplinarnych.

Praca traktuje o południowoamerykańskiej Kulturze Chinchorro z pustyni Atacama. W okresie swojego istnienia (8 - 2 tysiąclecie B.C) prowadziła ona osiadły tryb życia, zajmując się rybołówstwem. Jest wyjątkowa ze względu na rozbudowane praktyki celowej mumifikacji jakie wypracowała na 2 tysiące lat przed Egipcjanami. Opisany w pracy szereg badań interdyscyplinarnych pokazuje jak ludzie Ci funkcjonowali na tle trudnych warunków środowiska pustynnego. Przedstawiono tu m.in. szereg schorzeń, mających związek tak z osiadłym trybem życia, jak i z formą gospodarowania, niekiedy bardzo przeciążającą dla organizmu. Spondyloliza, czy egzostoza kanału słuchowego skutecznie utrudniały życie członkom ludu Chinchorro. Wysokie stężenie arsenu w wodach lokalnych rzek, było przyczyną częstych poronień i dużej śmiertelności u dzieci, w czym niektórzy naukowcy upatrują przyczyn celowej mumifikacji. Z kolei analiza charakterystycznych złamań i uszkodzeń kości dowiodła, że pomiędzy ludźmi Chinchorro dochodziło niekiedy do napięć rozwiązywanych siłowo.

The paper deals with south American Chinchorro Culture, from the Atacama desert. In the time of its existence (8 - 2 k B.C) this people created a sedentary society with a high dependence on a maritime. It is unusual because of its sophisticated artificial mummification practices, which had began 2 k years before Egyptian ones. Paper presents also several interdisciplinary researches, which shows how did they exist in such a harsh climatic conditions. Several illnesses are showed, which are strictly connected with sedentary lifestyle and also with their economy, which was sometimes extremely exhausting for the organism. Spondylolysis, or external auditories exostosis made Chinchorros live harder. High level of arsenic in local rivers, was the main reason of numerous miscarriages and high death rate among the children. Some scholars thinks it is the reason why did the artificial mummification had begun. On the other hand, analysis of characteristic fractures and bone injuries proved that there was sometimes a high level of aggression between Chinchorro people.