Kraków spod ciemnej gwiazdy, czyli andrus, dżoler, brzana i reszta krakowskiej paki w językowo-kulturowym obrazie miasta

The following dissertation is an attempt to reproduce the language and cultural images of the members of the so-called 'Crakow clique', based on the cognitive methodology and using description similar to that used in the open definition. This description, however, has a continuous-linear dimension, inter alia, because of the nature of this study. The material collected through direct interviews with residents of the suburbs of Cracow, who used (and still use) Cracow dialect, in its local – commuter variant, occured helpful in creating individual descriptions. Also, analysis of various literature (such as vaudeville by Konstanty Krumlowski, poems by Jerzy Harasymowicz and Jan Michal Czarnecki, Cracow guidebooks, or memoir literature such as Andrzej Koziol's) proved to be a valuable source of information about, in my opinion, interesting characters. The tool of description was the open definition (called cognitive). It was used to create a 'record', or register of members of the Cracow clique (consisting of the names of the characters, the right choice of facets, arranging the description, and the documentation, including examples of specific statements). The cognitive definition of favorite stereotypes, in addition to the descriptive part (explanatory), consisted of the part that includes the documentation.

Niniejsza praca stanowi próbę odtworzenia językowo-kulturowych wizerunków członków tzw. krakowskiej paki, w oparciu o metodologię kognitywną i z użyciem opisu podobnego do tego, stosowanego w definicji otwartej. Opis ten, ma jednak wymiar ciągły- linearny, między innymi ze względu na charakter tego opracowania. Do stworzenia poszczególnych opisów posłużył mi materiał zgromadzony dzięki bezpośrednim wywiadom z mieszkańcami przedmieść Krakowa, którzy posługiwali się (lub nadal posługują) gwarą krakowską, w jej wariancie lokalnym – podmiejskim. Również analiza różnorodnej literatury (m.in. wodewili Konstantego Krumłowskiego, wierszy Jerzego Harasymowicza i Jana Michała Czarneckiego, przewodników po Krakowie czy literatury wspomnieniowej np. Andrzeja Kozioła) okazała się cennym źródłem informacji o interesujących mnie postaciach. Narzędziem opisu była definicja otwarta (zwana kognitywną). Posłużyła ona do stworzenia „kartoteki”, czyli rejestru członków krakowskiej paki (składającego się z nazw poszczególnych postaci, odpowiedniego doboru faset, porządkujących opis oraz materiału dokumentacyjnego, zawierającego przykłady z konkretnych wypowiedzi). W skład definicji kognitywnych interesujących mnie stereotypów osobowych, prócz części opisowej (eksplikacyjnej), weszła więc także część, obejmująca ów materiał dokumentacyjny.