Many cultures assign to a dog - one of the first animal to be domesticated - additional symbolic meanings that go far beyond it's commonly observable nature. The study of symbolism of a dog in the Iranian culture traditionally using the obvious sources such as the tradition of folklore, old and common beliefs, and literature can be greatly aided by examination of proverbs and idiomatic phrases that exist in the modern Persian, Tajik and Shugni languages, as a dog theme frequently occurres in it.Analysis and interpretation of selected Persian, Tajik and Shugni proverbs and idioms as well as related aphorisms, proverbial phrases and sayings shows that the dog predominantly symbolizes negative human features, such as: laziness, self-seeking, impatience, cynicism, shamelessness, avarice, gluttony, servility, cowardice, impurity or negative occurrences, for instance: the reverse of fortune, potential problems, threat and disaster. Moreover, the dog by symbolizing libellers, ruthless and despicable men, something unimportant and of low value that do not deserve respect and fair treatment - become the ultimate symbol of the miserable life, the life full of hardships. If on rare occasions a dog is used as a symbol of positive features, it would stand for: fidelity and devotion, prudence, protection and guard, watchfulness and uncommon survival abilities.The diversity in the symbolism of the dog shows that its thousands of years long forming has been not only impacted by an observation of a dogs own nature, but it has been also profoundly influenced by other factors such as human nature, geographical conditions and lifestyle of the Iranian tribes.
W różnych kulturach świata psu – jednemu z najwcześniej udomowionych zwierząt – przypisuje się znaczenia symboliczne, które wykraczają poza jego naturę. W przysłowiach i frazeologii funkcjonujących w językach perskim, tadżyckim i szugni motyw psa występuje bardzo często, dlatego – obok tradycji folkloru, wierzeń i literatury – mogą one stanowić jedno ze źródeł w badaniach nad symboliką tego zwierzęcia w kulturze ludów irańskich.Analiza wybranych przysłów, frazeologizmów oraz pokrewnych im: wyrażeń przysłowiowych, aforyzmów i porzekadeł pokazuje, iż Irańczycy, Tadżycy i Szugnończycy psa postrzegają głównie negatywnie. Zwierzę to symbolizuje w nich głównie negatywne cechy, m. in.: lenistwo, zdradę, interesowność, niecierpliwość, cynizm, bezwstyd, skąpstwo, obżarstwo, służalczość, tchórzostwo, nieczystość; negatywne zjawiska takie, jak: przeciwności losu, potencjalne problemy, zagrożenie i nieszczęście; ponadto: oszczerców, ludzi bezwzględnych, podłych i kłótliwych oraz coś lub kogoś o niskiej wartości, mało istotnego, nie zasługującego na szacunek i godziwe traktowanie. Życie psa symbolizuje życie marne, pełne trudów.Rzadziej zwierzę to jest symbolem cech pozytywnych, np.: wierności i oddania, rozwagi i roztropności, ochrony, straży oraz czujności, umiejętności odnajdywania się w terenie, wytrzymałości fizycznej oraz uporu.Różnorodność w ujęciu symboliki psa, świadczy o tym, że przez tysiące lat kształtowała się ona nie tylko pod wpływem obserwacji jego natury, ale również wielu innych czynników: natury ludzkiej, warunków geograficznych i trybu życia ludów irańskich oraz religii.
