Zróżnicowanie genetyczne wija drewniaka (Lithobius forficatus) w Polsce - analiza sekwencji mitochondrialnego DNA.

Poznanie zmienności genetycznej gatunku oraz jej struktury pozwala wnioskować o procesach, które zachodziły w przeszłości i kształtowały ewolucje tego, jak i podobnych gatunków, jest również niezbędne do podejmowania wszelkich działań ochronnych mających na celu zachowanie potencjału adaptacyjnego. Ponadto ma ono kluczowe znaczenie w przypadku organizmów wykorzystywanych w różnych badaniach, gdyż tylko dobra znajomość organizmu badawczego pozwala na wyciąganie precyzyjnych wniosków.Wij drewniak (Lithobius forficatus) to szeroko rozpowszechniony gatunek bezkręgowca, szczególnie gęsto występujący w obszarach o umiarkowanie wilgotnym klimacie. Biorąc pod uwagę jego powszechne występowanie i ważną funkcję, jaką pełni w ekosystemie, jego struktura genetyczna jest niezwykle słabo poznana. Niedawne badania przeprowadzone na południu Polski w okolicy Olkusza wykazały bardzo wysoką różnorodność genetyczną na stosunkowo małej populacji wija drewniaka, sugerując, że w jego obrębie mogą występować formy kryptyczne.Celem mojej pracy była ocena zmienności sekwencji mitochondrialnego DNA oraz zbadanie struktury genetycznej populacji wija drewniaka przy wykorzystaniu genu ND4. Chciałam: I) dokonać rekonstrukcji powiązań ewolucyjnych między sekwencjami mtDNA,II) ocenić zmienność genetyczną w obrębie wykrytych grup genetycznych oraz całego gatunku wija drewniaka, III) poznać wzorzec geograficznego zróżnicowania, IV) sprawdzić przypuszczenie o występowaniu gatunków kryptycznych. Przeanalizowałam 51 osobników pochodzących z 14 różnych populacji, rozmieszczonych na terenie prawie całego kraju. Wyodrębniłam cztery grupy genetyczne wija drewniaka, wykazujące między sobą wysoką dywergencję. Najwyższą odrębność genetyczną względem pozostałych grup stwierdziłam u grupy I (południowej), co wskazuje, że jest to najstarsza linia genetyczna. Poziom zmienności genetycznej w populacji był znaczny (π) i różnił się wyraźnie między poszczególnymi grupami. Wyznaczone grupy nie wykazywały wyraźnego wzorca w rozmieszczeniu geograficznym. Na tym samym obszarze występowały różne i silnie odrębne grupy genetyczne, co sugeruje, że wydzielone grupy mogą reprezentować różne gatunki kryptyczne.

Understanding the genetic variability of the species and its structure allows inferring about the processes that occurred in the past and shaped the evolution of this and similar species, it is also essential to take any conservation actions aimed at preserving the adaptive potential. In addition, it has a crucial importance in the case of organisms used in different studies because only a good knowledge of the organism used in research allows drawing precise conclusions.Brown centipede (Lithobius forficatus) is a widely distributed species of invertebrate, particularly densely occurring in areas with moderately humid climates. Taking into account his prevalence and important role it plays in the ecosystem, his genetic structure is very poorly known. Recently research conducted in the southern Poland around Olkusz showed very high genetic diversity in a relatively small population of brown centipede, suggesting that within it may be present cryptic forms.The aim of the study was to evaluate the variation of mitochondrial DNA sequences and to investigate the genetic structure of brown centipede populations using gene ND4. I wanted to: I) reconstruct evolutionary relationships between the sequences of mtDNA II) evaluate genetic diversity within the detected genetic groups and the entire species of brown centipede III) explore pattern of geographical distribution IV) verify supposition of the presence of cryptic species.I have analyzed 51 individuals from 14 different populations distributed across almost the entire country.In species of brown centipede I have identified four genetic groups. All groups showed large divergences between each other. The highest genetic separateness relative to other groups I found in group one (south), indicating that this is the oldest genetic line. The level of genetic diversity in the population of brown centipede was significant (π) and differed significantly between the groups. Determined groups did not show clear pattern in the geographical distribution. In the same area there were different and highly distinct genetic groups strongly suggesting that a detected group may represent a different cryptic species.