(Un)translatability of wordplay in David Lodge’s novel “Deaf Sentence”

Niniejsza praca stanowi próbę analizy gry słów stanowiącą zabieg słowny polegający na doszukiwaniu się zbieżności semantycznych lub fonologicznych między elementami, które różnią się pod względem struktur pojęciowych. Nadrzędnym celem pracy była analiza gry słów od strony przekładoznawstwa tzn. określenia jej techniki oraz strategii tłumaczeniowej. Istotnym elementem pracy było także określenie strategii tworzenia gry słownej oraz rozpoznanie figury retorycznej, jeśli została zastosowana.W opracowaniu tym przedstawiono najważniejsze teorie dotyczące gry słów, które posłużyły jako punkt wyjścia do dalszych rozważań nad istotą i mechanizmami typowymi dla gry słów. W pracy tej zostały także przedstawione elementy na podstawie których można określić iż dany tekst jest lub nie jest możliwy do przetłumaczenia.Materiałem, który posłużył jako przedmiot analizy, a tym samym podstawę charakterystyki wspomnianej gry słów była książka „Deaf Sentence” Davida Lodge’a oraz jej tłumaczeń w wersji polskiej „Skazani na ciszę” autorstwa Jerzego Kozłowskiego oraz w wersji niemieckiej „Wie bitte?” przetłumaczoną przez Renate Orth-Guttman.

The present work is an attempt to analyse the wordplay. The wordplay is a linguistic form which aim is looking for the similarities between semantic and phonological elements but having different structures. The main aim of the work is the analyse of wordplay on relation to the translation, which means pointing the translation techniques and strategies. A significant element of the work is to specify the strategy of the wordplay and to recognise the figure of speech if it was applied.The study presents the most important theories about wordplays which are the starting points to the further considerations about the idea and mechanisms of wordplay. Moreover, this work includes the elements on the basis of which it can be decided if the text is translatable or untranslatable.The analysis of wordplay was based on the book of David Lodge’s „Deaf Sentence“ and his translations: „Skazani na ciszę“ written by Jerzy Kozłowski and „Wie bitte?” translated by Renate Orth-Guttman.