Polska polityka wschodnia 2005-2017: priorytety i realizacja

Praca przedstawia historyczną i prawną analizę najważniejszych wątków obecnych w polskiej polityce wschodniej, w latach 2005-2017. Zauważyć należy, że priorytety owej polityki na przestrzeni lat nie zmieniały się zasadniczo. Przy zachowaniu relatywnej zgody dotyczącej interesu narodowego na kierunku wschodnim, tworzono jednak różne koncepcje realizacji owej polityki. Zarysowany w pracy dysonans pomiędzy postaciami Lecha Kaczyńskiego i ogólnie Prawa i Sprawiedliwości, a premierem Donaldem Tuskiem i polityką zagraniczną realizowaną przez ministra Radosława Sikorskiego, stanowi główną oś rozróżnienia sposobów realizacji polskiej polityki na wschodzie. Pierwsza z koncepcji nakierowana była na stworzenie bilateralnych stosunków z partnerami, co w zamierzeniu miało doprowadzić do powstania swego rodzaju unii energetycznej i uniezależnienia od dostaw rosyjskich surowców energetycznych. Celem drugiej koncepcji było wykorzystanie instrumentarium Unii Europejskiej dla poszerzenia zachodniej strefy wpływów w regionach bezpośredniego sąsiedztwa Rosji. Głównym instrumentem realizacji tego projektu miała być inicjatywa Partnerstwa Wschodniego ustanowiona w 2009 roku. Polska realizowała swoją politykę wschodnią poprzez indywidualne wizje, wykorzystanie unijnego instrumentarium, a także zaznaczenie obecności wojskowej NATO na wschodniej flance Sojuszu. Największą trudnością polskiej polityki wschodniej pozostaje jednak jej niewielka skuteczność w styczności z roszczeniami Federacji Rosyjskiej, do terytoriów byłego Związku Sowieckiego. Rywalizacja na tym polu była znaczącym elementem zmagań wszystkich polskich rządów od 1989 roku aż po dziś dzień. Aktualna sytuacja za wschodnią granicą Polski sprawia, iż polityka wschodnia oparta na dotychczasowych doświadczeniach oraz realistycznym spojrzeniu na sytuację międzynarodową ma szansę na realizację spójnej wizji wokół koncepcji polityki energetycznej. W aktualnych działaniach rządu dopatrywać się jednak można zmiany wschodniego priorytetu, na priorytet Europy Środkowej oraz nadziei wiązanych z koncepcją Trójmorza, której realizacja wydaje się jednak odległym planem.

This thesis presents a historical and legal analysis of the most important threads in the polish eastern policy in the years 2005-2017. It is important to note that the priorities of the policy did not change essentially over the years. While maintaining the relative consent concerning the national interest in the East, however different concepts of the implementation of that policy were created. Outlined in the work, the dissonance between the characters of president Lech Kaczyński and Law and Justice in general, and prime minister Donald Tusk and foreign policy implemented by minister Radosław Sikorski, is the main axis of distinguishing the ways of implementing polish policy in the east.The first concept was directed to create bilateral relations with partners, which was intended to lead to a kind of energy union and gain independence from russian energy resources. The purpose of the second concept was to use instruments of the European Union for expanding western influence in the regions of the russian proximity. The main instrument of implementation of this project was supposed to be the Eastern Partnership initiative, established in 2009. Poland implemented its policy of East through individual visions, the use of EU instruments, as well as the of NATO military presence on the eastern flank of the Alliance.The biggest difficulty of polish eastern policy remains its low effectiveness in confrontation with the claims of the Russian Federation, to the territories of the former Soviet Union. The rivalry in this field was a significant element of the struggle of all polish governments since 1989 till today. The current situation behind eastern polish border, indicates that the eastern policy based on past experience and a realistic view of the current international situation has a chance for the coherent vision around the concept of energy policy. In the activities of the current government it is possible to see change of the priority from the East, to the priority on Central Europe and the hope bundled with the concept of Three Seas Initiative, which realization, however, seems distant.