Problematyka patriarchatu w powieści Åsy Larsson „Det blod som spillts”

In my thesis I present construction of social and cultural gender in a novel of Åsa Larsson Det blod som spillts. I focus on a description of its preservation by the patriarchal mechanisms of power, represented in the novel by local male organizations. The subject of my analysis is also to show a male dominance in the patriarchal social order; Swedish welfare state, despite its equality policies, is not an exception within such scope. In the theoretical part of my thesis I characterize feminist, gender theories as well as men’s studies. A separate chapter has been written on the patriarchy according to Kate Millett.In the analytical part, I aim at presenting a cultural context of particular situations from the novel and subsequently the distinction of features, behaviors or stereotypes that show an impact of patriarchal structures of power. I view a social position of women, degraded predominantly through harmful gender stereotypes and discrimination connected with it on a variety of levels; the aspect of domestic violence and economic dependence has been emphasized in the novel. I depict the defiance of traditional women roles on the example of the female protagonist with respect to local male organizations. By analyzing male characters of the novel I present features of hegemonic masculinity which remains a significant anchor of patriarchal social system. I picture its structure as well as privileges protected by local male associations. In contraposition to masculinity I describe a traditional woman gender, characterized, among others, by subordination, emotionality and altruism. A social and cultural norm makes women cede authority to men and sacrifice their lives for performing female activities, associated with resigning from ambitions to hold power. I describe a relationship between gender and power, routinely attributed to men and female subordination to such power. I also aim at presenting a stereotypical linking of certain qualities entangled with femininity and masculinity with ‘nature’ and ‘culture’ respectively, which accords the right to exercise power to one of those categories – generally men.

W niniejszej pracy podejmuję się przedstawienia sposobu konstruowania płci społeczno-kulturowej występującego w powieści Åsy Larsson Det blod som spillts. Koncentruję się na opisaniu jej utrwalania przez patriarchalne mechanizmy władzy, które w powieści reprezentują lokalne męskie gremia. Przedmiotem analizy jest również pokazanie, jak w patriarchalnym porządku społecznym utrzymywana jest dominacja mężczyzn; szwedzkie państwo opiekuńcze, mimo swojej polityki równościowej w tym względzie nie jest wyjątkiem. W części teoretycznej pracy przedstawiam teorie feministyczne, genderowe oraz dotyczące studiów nad męskością. Osobny podrozdział poświecony jest problematyce patriarchatu według Kate Millett. W części analitycznej pracy skupiam się na przedstawieniu kontekstu kulturowego poszczególnych sytuacji występujących w powieści i następnie wyszczególnieniu cech, zachowań lub stereotypów które obrazują działanie patriarchalnych struktur władzy. Rozważam również pozycję społeczną kobiet, która w głównej mierze degradowana jest z powodu krzywdzących stereotypów płciowych i związanej z nimi dyskryminacji na wielu płaszczyznach; w powieści podkreślany jest aspekt przemocy domowej i zależności ekonomicznej od partnera. Kontestowanie tradycyjnych wzorców kobiecości przedstawiam na przykładzie bohaterki pierwszoplanowej, z czym związana jest mizoginia lokalnych patriarchalnych męskich gremiów. Przez analizowanie bohaterów męskich powieści prezentuję atrybuty męskości hegemonicznej, która jest istotnym oparciem dla patriarchalnego porządku społecznego. Przedstawiam ponadto jego strukturę i przywileje, które chronione są przez lokalne męskie stowarzyszenia. W opozycji do męskości opisuję tradycyjny gender kobiecy, który charakteryzuje się m.in. uległością, emocjonalnością i altruizmem. Norma kulturowa i społeczna nakazuje kobietom oddanie władzy w ręce mężczyzn i samoczynne poświęcenie się wypełnianiu kulturowo kobiecej roli opiekuńczej, z czym związane jest m.in. zrezygnowanie z ambicji o władzę. W pracy opisuję zależności między władzą a płcią, przez które mechanizmy władzy działają na korzyść mężczyzn, rutynowo przypisując im władzę i wpływy, a kobietom podporządkowanie się im. Zwracam również uwagę na stereotypowe łączenie pewnych cech związanych z tradycyjnie pojmowanymi kobiecością i męskością; patriarchalny dyskurs nierzadko stereotypowo przyporządkowuje kobiecości „naturę”, a męskości „kulturę”, przyznając prawo do sprawowania władzy jednej z tych dualistycznie pojmowanych kategorii, którą zazwyczaj okazuję się być męskość.