Roztropność, umiarkowanie i błyskotliwość umysłu – trzy (?) cnoty w wybranych traktatach i maksymach Baltasara Graciana

El objetivo del trabajo es mostrar cómo en las obras representativas de carácter parenético de Baltasar Gracián (1601-1658) se manifiestan las tres virtudes más importantes para este gran moralista y maestro del conceptismo en el Siglo de Oro español, a saber: la prudencia, la templanza y la agudeza (cuya pertenencia a éstas se justifica en el trabajo). Se subraya un nuevo enfoque que en “El Héroe”, “El Discreto”, el “Oráculo manual y arte de prudencia” y la “Agudeza y arte de ingenio” el autor demuestra frente a las virtudes en comparación con la definición tradicional, centrándose más en la vida mundana que en la eterna y dando consejos cómo alcanzar el éxito de una manera digna del hombre virtuoso.

Celem niniejszej pracy jest ukazanie, w jaki sposób w reprezentatywnych dziełach Baltasara Graciana (1601-1658), o charakterze parenetycznym, przejawiają się trzy najważniejsze dla tego wielkiego moralisty i mistrza konceptyzmu w hiszpańskim Wieku Złotym cnoty, a mianowicie: roztropność, umiarkowanie i błyskotliwość umysłu (której przynależność do powyższych uzasadnia się w pracy). Podkreśla się, że w „Bohaterze”, „Światowcu”, „Brewiarzu dyplomatycznym” oraz „Bystrości umysłowej i sztuce tworzenia” autor przejawia nowe podejście do cnót – w porównaniu z tradycyjną ich definicją – , koncentrując się bardziej na życiu doczesnym niż wiecznym i udzielając rad, jak osiągnąć sukces w sposób godny człowieka cnotliwego.

The objective of this work is to show how, in the representative works of parenetic character by Baltasar Gracián (1601-1658), the three most important virtues for this grand moralist and master of concept of the Spanish Golden Age, namely: prudence, temperance and acuity (the incorporation of which among the virtues being justified in this work), become apparent. It is emphasized that in "The Hero", "The Compleat Gentleman", "The Art of Worldly Wisdom: A Pocket Oracle" and "Acuity and Art of Wit" the author takes a new approach to the virtues in comparison with the traditional definition by concentrating on the worldly life rather than on the eternal, and giving advice on how to succeed in a way worthy of a virtuous man.