Procedural and non-procedural protection of a whistleblower in criminal proceedings

Aktualnie obowiązujący Kodeks postępowania karnego z 6.6.1997 r. nie zawiera zwrotu „sygnalista” (whistleblower), tym niemniej można znaleźć w nim rozwiązania prawne dotyczące osób składających zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, a następnie domagających się ochrony. Artykuł został poświęcony problematyce związanej z ochroną pokrzywdzonego i świadków w przypadku złożenia przez nich zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub też zeznań w sądzie obciążających oskarżonego w sprawie karnej. W pierwszej części artykułu autorzy wychodząc od karnoprocesowe aspektów wynikających z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, przedstawiają pozycję zawiadamiającego o przestępstwach w przepisach k.p.k. Z kolei w drugiej części opracowania prezentują środki ochrony i pomocy dla pokrzywdzonych i świadków przewidziane w Ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka. Stawiają przy tym tezę, że przepisy Dyrektywy nie wymagają podejmowania szczególnych działań przez ustawodawcę w sferze prawa karnego procesowego, natomiast znacznie większe znaczenie ma praktyka stosowania omawianych regulacji przez organy postępowania karnego.

The Code of Criminal Procedure (CCP) of June 6, 1997 does not include the definition of "whistleblower", although it does contain measures regarding persons who report the commission of a crime and must be protected. This article discusses the problem related to the protection of the victim and witnesses in the event of their notification of a crime or testimony in court incriminating the accused in a criminal case. In the first part of the study, the authors discuss the general assumptions of the Directive of the European Parliament and of the Council (EU) 2019/1937 of 23 October 2019 on the protection of persons who report breaches of Union law, they present the position of the notifier in the provisions of the CCP. In the second part of the article, they present protection and assistance measures for victims and witnesses set out in the Act of November 28, 2014 on protection and assistance for the victim and the witness. The authors argue that the provisions of the Directive do not require any specific action by the legislator in the field of criminal procedural law, while the practice of applying the discussed regulations by the authorities of criminal proceedings is much more important.