The two complementary chapters are devoted to the projects and achievements Polish theatre avant-garde created in the field of scenography. Both key concepts need to be redefined in the specific Polish context. Thus the starting point for the chapter are two basic theses: a) the theatre avant-garde in Poland was strictly connected with a general drive to create a national theatre style which means that the elements of the avant-garde were also present on main-stream stages, and b) scenography needs to be understood as ‘an art of compositional and visual conditioning of a process of production of stage and theatre space, that is based on designing and locating of material and symbolic elements influencing actions and relation of actors (not only human) and the processes of synthesis taking place mostly in the spectators’ perception’. Following these theses subsequent chapters include presentations and analyses of two main streams of Polish interwar avant-garde scenography: constructivism and performativity of a theatre space. The former aims at replacing a decoration with a construction and theatre painting with architecture of a space. The latter, initially also inspired by constructivism, gradually was opening itself more widely on performative processes, leading to evolution from structured theatre production towards a theatre event only partly governed by rules and frames established by its creators. Individual variants of both streams and their achievements are presented as the series of case-studies on the art of outstanding artists, among which there are such key figures of Polish avant-garde as: Władysław Strzemiński, Katarzyna Kobro, Szymon Syrkus, Andrzej i Zbigniew Pronaszko, Leon Schiller, Władysław Daszewski,
Michał Weychert, Irena Solska, Iwo Gall, Jędrzej Cierniak, Witold Wandurski. In the last subchapter
Artists’ Theatre ‘Cricot’ is presented as a kind of synthesis of interwar Polish avant-garde scenography
and as an announcement of its post-war development.
Tematem dwóch uzupełniających się rozdziałów są propozycje i dokonania w zakresie scenografii i przestrzeni teatralnej zaproponowane przez przedstawicieli polskiej awangardy. Zarówno pojęcia
awangardy teatralnej, jak i scenografii wymagają w specyficznym polskim kontekście doprecyzowania, co sprawia, że punktem wyjścia są dwie tezy dotyczące a) awangardy teatralnej w sposób specyficzny połączonej w Polsce z dążeniem do stworzenia narodowego stylu teatralnego, co oznacza, że zjawiska awangardowe pojawiają się także na scenach głównego nurtu, oraz b) scenografii rozumianej szeroko jako "sztuka kompozycyjnego i wizualnego warunkowania procesu produkcji przestrzeni scenicznej i teatralnej, polegająca na projektowaniu i lokowaniu współtworzących ją elementów materialnych i symbolicznych warunkujących działania i oddziaływania aktorów (nie tylko ludzkich) oraz procesy syntezy zachodzące przede wszystkim w percepcji widzów". Zgodnie z tymi tezami w kolejnych podrozdziałach prezentowane są awangardowe propozycje scenograficzne pogrupowane w dwa główne nurty rozwojowe: konstruktywistyczny i performatywny. Pierwszy dąży do zastąpienia dekoracji konstrukcją, a malarstwa teatralnego – architekturą przestrzeni. Drugi,wychodząc z konstruktywistycznych założeń, stopniowo coraz śmielej otwiera się na procesy performatywne, co wiąże się z przejściem od spektaklu teatralnego jako dzieła o określonej strukturze ku wydarzeniu teatralnemu, którego przebieg tylko częściowo jest regulowany przez ramy i zasady ustanawiane przez twórców. Poszczególne warianty i osiągnięcia składające się na oba nurty rozwijające się w polskim teatrze w latach 1918-1939 są omawiane na przykładach dokonań wybitnych artystów, wśród których znajdują się najważniejsi twórcy polskiej awangardy, nie tylko teatralnej: Władysław Strzemiński, Katarzyna Kobro, Szymon Syrkus, Andrzej i Zbigniew Pronaszkowie, Leon Schiller, Władysław Daszewski, Michał Weychert, Irena Solska, Iwo Gall, Jędrzej Cierniak, Witold Wandurski. Jako swoista synteza osiągnięć polskiej awangardy teatralnej w zakresie scenografii, a zarazem zapowiedź dalszego, powojennego jej rozwoju, w ostatnim podrozdziale zaprezentowany został dorobek Teatru Plastyków "Cricot".
