Politics, reason and emotions

The subject of the article is the role of rational and emotional factors influencing decisions made in politics. Explaining political phenomena in terms of rationality is a tradition that originated in the Age of Enlightenment and is continued in contemporary political philosophy. These studies, however, do not take into account the values held by individuals and do not allow to predict the results of collective decisions. Currently, the subject of research in many fields of science has become both individual and collective emotions and their effects on the lives of individuals and social groups. This approach is expressed in the works of M. Nussbaum, who focuses on the manifestations of negative collective emotions, such as anger or fear. She postulates transforming them into constructive activities that generate a kind of brotherhood and a sense of common purpose, which is supported by humanistic education. Nussbaum’s analyses found their confirmation in Poland of the 1980s, when the emotions of collective fear appeared on a mass scale and were the result of repressions against the opposition by the current authorities. An effective way to control these emotions was to transform them into an attitude of dissent, into constructive actions leading to overthrowing communism and the introduction of democracy. Negative collective emotions lead to unfavourable effects for individuals and societies. Only when they are subjected to a specific education, they can translate into collective choices which result in common good.

Tematem artykułu jest rola racjonalnych i emocjonalnych czynników mających wpływ na decyzje podejmowane w polityce. Wyjaśnianie zjawisk politycznych w kategoriach racjonalności jest tradycją zapoczątkowaną w epoce Oświecenia i kontynuowaną we współczesnej filozofii politycznej. Badania te jednak nie uwzględniają wyznawanych przez jednostki wartości i nie pozwalają przewidywać rezultatów zbiorowych decyzji. Obecnie przedmiotem badań w wielu dziedzinach nauki stały się emocje zarówno indywidualne jak i zbiorowe, oraz ich skutki dla życia jednostek i grup społecznych. Podejście to wyrażają prace Nussbaum, która koncentruje swą uwagę na przejawach negatywnych emocji zbiorowych, takich jak gniew czy strach. Postuluje ona przetworzenie ich w działania konstruktywne wytwarzające rodzaj braterstwa i poczucia wspólnego celu, do czego przyczynia się edukacja humanistyczna. Analizy Nussbaum znajdują potwierdzenie warunkach polskich, w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia, kiedy to emocje zbiorowego strachu pojawiały się w skali masowej i były wynikiem represji wobec opozycji ze strony ówczesnej władzy. Skuteczną drogą opanowania tych emocji było przekształcenie ich w postawę niezgody, w działania konstruktywne prowadzące do obalenia komunizmu i zaprowadzenia demokracji. Negatywne emocje zbiorowe prowadzą do skutków niekorzystnych dla jednostek oraz społeczeństw, dopiero gdy zostaną poddane swoistej edukacji, wówczas mogą się przełożyć na wybory zbiorowe, w których realizuje się dobro wspólne.