From culturally-led development to a mega-project : an extended case study of the New Centre of Łódź

The aim of the text is to show the specifics of the New Centre of Łódź (NCŁ) regeneration mega-project, which was inspired by the example of Bilbao. We will demonstrate how the transition from the Bilbao/Guggenheim effect in the original meaning (i.e., Bilbao 1, an investment in culture to propel a city’s economic prosperity) to the Bilbao effect in the meaning of a pure megaproject (Bilbao 2) was accomplished. This shift has serious consequences for residents. Mega-projects most often serve only a narrow group of beneficiaries while their cost is borne by the community as a whole. If we stick to the Bilbao 1 model, there is a chance for the social development of the city, while Bilbao 2 mainly means super-gentrification. In the first model, culture may play an important function in urban development; in the second, it serves more to divert attention or legitimise mega-project investments. In many cases, the presence of well-known architects and the location of special functions have justified variations in the planning procedures and the concentration of enormous public investments that have provided feasible conditions for commercial and housing markets. We utilise the extended case study method, combining data from intensive ethnography, in-depth interviews, and the analysis of urban planning documents. Although NCŁ is typical in some respects, there are aspects that do not accompany other mega-projects known from the literature. This applies, above all, to the particular management model employed.

Celem tekstu jest ukazanie specyfiki mega-projektu rewitalizacji Nowego Centrum Łodzi (NCŁ). Projekt został zainspirowany koncepcją efektu Bilbao/Guggenheima (na potrzeby tekstu określamy go jako model Bilbao 1 – rewitalizacja poprzez inwestycję w kulturę), jednak w toku jego implementacji przekształcił się on w kolejny mega-projekt (określany przez nas jako model Bilbao 2). Zmiana ta przyniosła poważne konsekwencje dla mieszkańców. Mega-projekty najczęściej służą jedynie wąskiej grupie beneficjentów, a ich koszt ponosi cała społeczność. Model Bilbao 1 stwarza realne szansę na społeczny rozwój miasta, podczas gdy Bilbao 2 to przede wszystkim super-gentryfikacja. W pierwszym kultura ma odgrywać autentyczną rolę w rozwoju miast, w drugim służy odwróceniu uwagi od lub legitymizacji komercyjnych inwestycji. W wielu przypadkach obecność znanych architektów i umiejscowienie funkcji specjalnych uzasadnia różnice w procedurach planowania i koncentrację ogromnych inwestycji publicznych, które tworzą realne warunki dla rynków komercyjnych i mieszkaniowych. W badaniach stosujemy metodę rozszerzonego studium przypadku. Łączymy dane z intensywnej etnografii, pogłębionych wywiadów i analizy dokumentów urbanistycznych. Jakkolwiek przypadek NCŁ jest po wieloma względami typowy, to wskazać można tu aspekty, które nie towarzyszyły innym mega-projektom znanym z literatury, co może uzupełnić teoretyczne i praktyczne aspekty refleksji nad mega-projektami. Dotyczy to w szczególności specyficznego modelu zarządzania projektem.