O utraconym chłopskim losie – pogranicza tożsamości. Od Myśliwskiego do Kolskiego

Rozprawa traktuje o kulturowo-społecznych przemianach związanych z upadkiem wsi i jej kultury przedstawionych w literaturze II połowy XX wieku. Głównym tematem rozważań staje się kwestia chłopskiej tożsamości i licznych jej wydziedziczonych przetworzeń wykreowanych w dziełach W. Myśliwskiego, A. Stasiuka, O. Tokarczuk i J.J. Kolskiego, które zawłaszczają literacki dyskurs o wsi, tworząc uniwersalne wizerunki hybrydycznych, postchłopskich kreacji. Dobitnie zaznacza się również świadomość niewyrażalności kultury oralnej za pomocą skodyfikowanych znaków, która determinuje kolejne próby odtworzenia i reprezentacji – kolonizowania chłopskiego głosu przez literackie zapośredniczenia. W związku ze zmianami społeczno-politycznymi wynikającymi z zaniku wsi, w literaturze i filmie czasu przełomu istotnym staje się wyraźne przejście kulturowe z chłopskości i następującej po niej ludowości do wiejskiej peryferyjności oraz stworzenie nowej narracji o prowincji końca wieku, rozliczającej dziedzictwo minionej kultury.

The dissertation aims to describe the cultural and social changes related to the decline of the countryside and its culture in the second half of 20th-century literature. The main topic is the issue of peasant identity and its numerous disinherited transformations created in the works of W. Myśliwski, A. Stasiuk, O. Tokarczuk, and J.J Kolski, which shape a certain mode of literary discourse. Furthermore, the thesis points to a clear awareness that the oral culture cannot be fully expressed by the conventionalized literature, which leads to the appropriation of peasant voice. Due to the socio-political changes stemming from rural urbanization, there is a need to create a new narrative consistent with contemporary folk culture, a narrative taking into account the former peasant culture and its legacy.