The doctrine of the "Ordo Sclavoniae" in light of western sources and the issue of the origins of the dualist heresy in Bosnia

Kwestia kościoła Bośniackiego czy też konkretniej mówiąc herezji dualistycznej w Bośni wzbudza niesłabnące kontrowersje w nauce od XIX w. Celem prezentacji jest rzucenie nowego światła na tę kontrowersyjną kwestię poprzez analizę doktryny dualizmu słowiańskiego (ordo Sclavoniae) na podstawie źródeł Zachodnich. Przedmiotem analizy będą źródła dotyczące kontaktów katarów z Italii i Francji z heretykami ze "Sclavonii", a w szczególności źródła zawierające informacje o doktrynie, a więc XIII-wieczne źródła opisujące doktryny katarów należących do ordo Sclavoniae z Italii (kościoły z Bagnolo i Marchii Treviso), a także późniejsze - XIV i XV-wieczne źródła przedstawiające nauki heretyków z Bośni. Celem analizy będzie przedstawienie doktryn zaliczanych przez źródła do ordo sclavoniae, znalezienie ich elementów charakterystycznych (zwłaszcza na tle dwóch głównych opcji dualizmu - bułgarskiej dragowickiej) oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie o to jakie koncepcje doktrynalne miały najbardziej znaczący wpływ na jego powstanie. Wyniki tej analizy pozwolą na wyciągnięcie wniosków dotyczących genezy dualizmu słowiańskiego oraz jego ewolucji, a także pozwolą ustosunkować się do różnych koncepcji naukowych dotyczących charakteru herezji bośniackiej.

The issue of the Bosnian church - or more precisely the dualist heresy in Bosnia - has caused serious controversies among scholars since the 19th century. The main aim of this paper is to shed new light on this controversial issue, through the analysis of the doctrine of Slavonic dualism (ordo Sclavoniae) based on Western sources. The subject of the analysis will be the sources concerning the contacts of the Cathars from France and Italy with the heretics from Sclavonia and especially the sources containing information on the doctrine, such as the 13th-century Italian sources presenting the doctrines of the Cathars belonging to ordo Sclavoniae (Cathar churches of Bagnolo and March de Treviso) and later, 14th and 15th-century sources presenting the teachings of the heretics from Bosnia. The aim of the analysis will be to reconstruct the doctrines of Slavonic dualism (ordo Sclavoniae) in order to find its distinctive features (especially comparing with two main forms of Bogomil-Cathar dualism - Bulgarian and Drugunthian) and to answer the following question: which doctrinal conceptions had the most significant influence on its formation? Knowledge concerning the sources of inspiration for the dualist doctrine of the ordo Sclavoniae will enable us to draw conclusions concerning the origins of Slavonic dualism, its evolution and to assume an attitude towards scholars’ conceptions concerning the character of the Bosnian heresy.