O wybranych archaizmach w polskiej leksyce ludycznej

Artykuł poświęcony jest losom dawnych leksemów z pola pojęciowego ZABAWY, które współcześnie są już archaizmami: krotochwila, krotochwilić, kłam i przekwint/przekwinta i wydwarzanie. Tekst stanowi przyczynek do analizy polskiego słownictwa ludycznego w aspekcie diachronicznym. Podstawą analizy są słowniki i korpusy historycznej polszczyzny. Ogląd losów kilku tylko leksemów pokazał, że w polu pojęcia ZABAWA zachodziły zmiany polegające na wycofywaniu się z użycia poszczególnych wyrazów obecnych w nim od początku. Dotyczyły one zarówno jednostek, których obecność w polu była silnie zaznaczona (krotochwilić, krotochwila), jak i takich, które pojawiły się w nim jedynie okazjonalnie (kłam, przekwinta, wydwarzanie). Niezależnie od tego, wszystkie ostatecznie opuściły nie tylko pole pojęcia ZABAWA, ale i język polski w ogóle.

The article is dedicated to the history of old lexemes from the conceptual field of zabawa [play], which today are already archaisms: krotochwila [joke], krotochwilić [to joke], kłam [a lie], przekwint/ przekwinta [excessive elegance] and wydwarzanie [playing jokes]. The text is a contribution to the analysis of Polish ludic vocabulary in the diachronic aspect. The analysis is based on dictionaries and corpuses of historical Polish. A review of the history of just a few lexemes showed that, within the concept of ZABAWA, changes were taking place which included the withdrawal of lexemes present in this conceptual field from the beginning. These changes concerned both words whose presence in the field was strongly marked (krotochwilić, krotochwila), as well as those that appeared in it only occasionally (przekwinta, wydwarzanie). Regardless of this, all of them eventually left not only the conceptual field of PLAY, but also the Polish language in general.