Antropologiczne, epistemologiczne i aksjologiczne założenia pedagogiki nurtu personalistycznego

Throughout the centuries, pedagogical reflection has been and continues to be (implicitly or explicitly derived from philosophical views. Each epoch developed a view on the essence of education specific to its time, being "derived" from the general spirit of the philosophy of that given time. Personalism too left its mark on education in a way. The basic determinant of personalism is the claim that a human is first a person, before attributing to them certain qualities or characteristics. Thus, the characteristics of pedagogy practiced in the personalist trend are - first of all - the promotion of the personal world and the empowerment of the subject through the process of personalizing the world. For the purpose of this article, the tripartite division of the education philosophy - including: anthropology, epistemology and axiology of education - was adopted. The author's intention was to study anthropological, epistemologycal and axiologycal fundamnets of the pedagogy of the personalistic trend. In light of the results of the study, it seems legitimate to assume that personalist education is based on the anthropological interpretation that presents man as a person, an epistemological one based on cognitive realism, and an axiological one that emphasizes personal dignity and all personal values such as truth, goodness, beauty, life, freedom, love.

Refleksja pedagogiczna przez całe wieki była i nadal jest (implicite lub explicite) pochodną poglądów filozoficznych. Każda epoka wypracowywała specyficzne dla swojego czasu ujęcie istoty wychowania, będące "pochodną" ogólnego ducha filozofii danego czasu. Także personalizm odcisnął niejako swoje piętno na wychowaniu. Podstawowym wyznacznikiem personalizmu jest twierdzenie, że człowiek jest najpierw osobą, zanim przypisze się mu określone cechy bądź właściwości. Cechy charakterystyczne dla pedagogiki uprawianej w nurcie personalistycznym to zatem przede wszystkim promowanie świata osobowego oraz uzdalnianie podmiotu do procesu personalizowania świata. Dla potrzeb niniejszego opracowania został zaadaptowany trójpodział filozofii wychowania, obejmujący antropologię, epistemologię i aksjologię wychowania. Intencją autora było przedstawienie antropologicznych, epistemologicznych i aksjologicznych założeń w pedagogice nurtu personalistycznego. W świetle wyników badań uprawnione wydaje się twierdzenie, że wychowanie personalistyczne bazuje na antropologii przedstawiającej człowieka jako osobę, epistemologii opartej na realizmie poznawczym oraz aksjologii dowartościowującej godność osobową i wszelkie wartości osobowe, takie jak prawda, dobro, piękno, życie, wolność, miłość.