Unilateral secession of Catalonia in the perspective of the internal and international legal system

The structure of today’s Catalonia is the result of a long lasting historical process. The Spanish Constitution lays down the rules under which autonomic regions function but also establishes the principle of national and territorial integrity. Based on the principle of integrity the Constitutional Court rendered the Catalonian independence referendum invalid. Independence claims also do not hold ground in relation to international law. Self-determination has internal and external dimension. In principle, it should be pursued in the legal framework of the existing state. The right to external self-determination can be invoked by colonial nations and those under foreign occupation. The international legal system recognizes also the right to remedial secession when basic human rights are denied (among them the right to internal self-determination). Regardless the fact that Catalonia cannot invoke the right to external self-determination, the international legal order does not prohibit secession (even if outside the scope of self-determination).

Odrębność kulturowa i polityczna Katalonii ukształtowała się w przeciągu wielowiekowego procesu historycznego. Obecna konstytucja hiszpańska z 1978 roku stanowi podstawę funkcjonowania wspólnot autonomicznych. Jednocześnie stanowi ona o niepodzielności państwa i istnieniu jednego narodu hiszpańskiego. W odwołaniu do tych zasad trybunał konstytucyjny uznał katalońskie referendum niepodległościowe za nielegalne. Dążenia władz w Barcelonie nie znajdują również oparcia w prawie międzynarodowym. Zasada samostanowienia narodów posiada oblicze wewnętrzne i zewnętrzne. Samostanowienie powinno być realizowane w ramach istniejącego systemu ustrojowego i zgodnie z obowiązującym prawem wewnętrznym. Dążenia separatystyczne znajdują uzasadnienie w kontekście narodów okupowanych, kolonialnych oraz tych, wobec których łamane są podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do wewnętrznego samostanowienia. Jednak na podstawie decyzji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości należy stwierdzić, że prawo międzynarodowe nie zabrania ogłoszenia niepodległości poza zakresem prawa do samostanowienia. Co za tym idzie, jednostronne ogłoszenie niepodległości nie byłoby sprzeczne z międzynarodowym porządkiem prawnym.