Plastyfikatory alternatywne jako zamienniki popularnych ftalanów

W ostatnim stuleciu tworzywa sztuczne stały się nieodłączną częścią codziennego życia. Po stagnacji w 2020 r. spowodowanej pandemią COVID-19 światowa produkcja tworzyw sztucznych w 2021 r. znowu wzrosła. Wraz z dynamicznym rozwojem przemysłu tworzyw sztucznych wzrasta również zużycie dodatków do tych tworzyw, w tym plastyfikatorów. Jednak w ostatnim czasie obserwuje się proces zastępowania najpopularniejszych plastyfikatorów, czyli ftalanów przez korzystniejsze toksykologicznie, lecz mniej uregulowane (szczególnie w przypadku maksymalnych dopuszczalnych stężeń w różnych matrycach) alternatywy. Substytutami ftalanu bis(2-etyloheksylu) w skrócie DEHP, najczęściej stosowanego i najbardziej regulowanego ftalanu, są obecnie m. in. adypiniany - głównie adypinian bis(2-etyloheksylu) (DEHA), tereftalany - przede wszystkim tereftalan di-(2-etyloheksylu)(DEHT), kwas diizononylo-1,2-cykloheksonodikorboksylowy (DINCH) czy ftalan diizononylu (DINP). Wiedza na temat występowania i losów środowiskowych plastyfikatorów alternatywnych jest niewielka. Dlatego konieczne jest ich monitorowanie w środowisku, aby uniknąć niekorzystnego, długoterminowego wpływu na faunę i florę.

---

In the last century, plastics have become an integral part of our everyday life. After stagnation in 2020 caused by the COVID-19 pandemic, global plastics production increased again in 2021. With the dynamic development of the plastics industry, the consumption of additives to these plastics, including plasticizers, is also increasing. However, recently the process of replacing the most popular plasticizers, i.e. phthalates, with more toxicologically favourable, but less regulated (especially in terms of maximum allowable concentrations in various matrices) alternatives has been observed. The substitutes for bis(2-ethylhexyl) phthalate, abbreviated as DEHP, the most widely used and regulated phthalate, are currently adipates, among others - mainly bis(2-ethylhexyl) adipate (DEHA), terephthalates - primarily di-(2-ethylhexyl) terephthalate (DEHT), diisononyl-1,2-cyclohexane dicarboxylic acid (DINCH) or diisononyl phthalate (DINP). The knowledge of the environmental occurrence and fate of alternative plasticizers is poor, therefore it is necessary to monitor them in the environment in order to avoid their adverse long-term effects on fauna and flora.