Zagadnienie skali. Zagadnienie skali w zintegrowanym, dynamicznym procesie poszukiwań, opisu oraz eksploatacji niekonwencjonalnych złóż węglowodorów

Celem niniejszego rozdziału jest zwrócenie uwagi na wyłaniający się i wymagający rozwiązania nowy problem: „scale effects". Zagadnienie efektu skali w ocenie wielu praktycznych zagadnień w dziedzinie nauk geofizycznych i geologicznych na przestrzeni ostatniej dekady ewoluuje bardzo wyraźnie stając się jednym z najważniejszych problemów do rozwiązania. Nowe wyzwania dla gospodarki energetycznej kraju, jakim stały się tzw. złoża niekonwencjonalne, a szczególnie „gaz łupkowy", każe spojrzeć na poszukiwania, ale też na przyszłą eksploatację takich obiektów, z zupełnie innej perspektywy niż pozwalają wyłącznie własne doświadczenia krajowe. Termin eksploatacja w odniesieniu do złóż gazu z łupków należy rozumieć bardzo szeroko; w tym przypadku będzie to dotyczyć nie tylko samego wydobycia, ale również przygotowania obiektu i umożliwienia przepływu płynów złożowych, a szczególnie gazu do linii wydobywczej. Ogromna rola w tym zakresie przypadnie szczelinowaniu hydraulicznemu. Zachowanie się złoża musi być szczegółowo opisane w czasie, a więc dynamicznie. W tym aspekcie wyjaśnienie roli efektu skali w charakterystyce obszarów złożowych wymaga zrozumienia, jaki jest jej wpływ na różnego rodzaju dane oraz metody badań i technologie stosowane podczas pozyskiwania informacji i opracowywania wyników.

---

The aim of this paper is to present a new issue that needs to be solved, known from English publications as a "scale effect". Conventional resources need precision in defining the location geometry as well as a quantitative estimation of reservoir parameters and the amount of resources. This is a result of integration of many parameters. Those which characterize the reservoir most precisely are the function of factors affecting its genesis. Those parameters can be demonstrated in both regional (sedimentary basin) and local scale (thin section investigations i.e. diagenesis). In the last decade, a scale effect has become a very important issue to solve in geology and geophysics. It is due to the fact that many processes need different quantitative and formal description, depending on the size of investigated area. It means that relations and properties of parameters defined in regional scale cannot be directly transmitted to a different scale (e.g. local). Because of that, there is a risk in proper interpretation, especially in interdisciplinary projects, where standardization of parameter values range needs different types of calibration and a choice of quantitative values range has to be selected as a reference data. The solution of the scale effect in existing publications usually refers to very specified cases. Whether a more general solution is necessary or possible is a matter of the future. This paper presents a few cases which demonstrate the extent of different scientific fields that need to involve the scale effect.