Fullereny i fullerydy kluczem do zaawansowanych technologii XXI wieku w dziedzinie elektrotechniki

W artykule zostały przedstawione struktury, własności, metody otrzymywania i potencjalne zastosowania w elektrotechnice nowych materiałów, które zostały odkryte w ubiegłym dziesięcioleciu i wyróżnione nagrodą Nobla w 1996 r. Są to specyficzne odmiany alotropowe węgla krystalicznego zwane fullerenami o postaci tzw. piłeczek węglowych, których typowym reprezentantem jest C[60] i fullerydy powstałe z różnorodnych połączeń fullerenów z innymi pierwiastkami lub z ich odpowiednimi związkami chemicznymi. Ze względu na szereg bardzo korzystnych własności fizykochemicznych tych materiałów wykazano ich potencjalną konkurencyjność w stosunku do wielu obecnie stosowanych materiałów w elektrotechnice, a zwłaszcza jako wysokotemperaturowych nadprzewodników, efektywnych elementów w wielu typach przetworników elektronicznych, wysoko wydajnych czujników wielkości nie elektrycznych, jak na przykład wysokich ciśnień oraz w innych dziedzinach o dużym znaczeniu praktycznym. Ze względu na istotne zalety metody elektrycznego wyładowania łukowego, stanowiącej podstawę technologii otrzymywania fullerenów na skalę komercyjną. Można przewidywać obecnie, że upowszechnienie się tych materiałów w praktyce stanie się szansą rozwoju dla małych i średnich przedsiębiorstw działających w obszarze elektrotechniki.

---

Structures, properties, and methods of manufacturing of fullerenes as well as fullerides are described in this paper. These quite new materials known since the beginning of the last decade represent the third crystallographic phase of the carbon and they belong to the nanostructural particles. They have been established during the past decade and awarded by the Nobel prize in 1996. The fullerene C60 appears as a typical representative of this very large class of new nanostructural materials. Their possibilities and potential applications in the field of electrical engineering have been discussed. Because of many characteristic and useful prope11ies of the fullerenes and fullerides their competition with respect to some materials frequently up-lo-dale used in the practice is proved. Examples of potential fields of applications, such as superconductors, electronic devices, effective measuring transducers of non-electric signals are also presented. Taking into account the high efficiency of the electric arc method which is widely used for manufacturing the fullerenes at the commercial level a prediction has been made that a dissemination of these new materials in the future industry creates a very good basis for a development of small and medium enterprises in the domain of electrical engineering.