Adaptacyjna radioterapia – zmiana filozofii planowania radioterapii?

Podstawowym zadaniem radioterapii jest dostarczenie dawki terapeutycznej do objętości komórek nowotworowych z równoczesną ochroną tkanek zdrowych, które ją otaczają. Jednym z większych problemów planowania rozkładu dawki jest poprawne zdefiniowanie tych objętości i podanie dawki w tak zdefiniowanych obszarach. Chronologicznie rozwój technik radioterapii był związany z metodami obrazowania. Wprowadzenie do praktyki klinicznej tomografów komputerowych pozwoliło na trójwymiarowe zobrazowanie struktur. Weryfikacja dokładności realizacji napromieniania była wykonywana za pomocą klisz radiograficznych. Pojawienie się zintegrowanych z akceleratorem systemów obrazowania kilowoltowego pozwoliło dopiero wtedy na wykonywanie zdjęć, a w dalszej kolejności również obrazowanie 3D. Jednak poza dokładnym zlokalizowaniem obszarów do leczenia niewiele więcej można zrobić, pomimo że badanie wyraźnie pokazuje zmianę w położeniu struktur anatomicznych. Adaptacyjna radioterapia polega na wyznaczeniu rzeczywistego położenia struktur anatomicznych w czasie seansu terapeutycznego i przeliczeniu rozkładu dawki do nowo zdefiniowanych obszarów. Takie działania wymagają zmian organizacyjnych w funkcjonowaniu Zakładu Radioterapii. Podejście do procesu wyliczenia oraz weryfikacji rozkładu dawki odpowiadającego uaktualnionemu obrazowi pacjenta znajdującego się na stole terapeutycznym również ulega zmianie. Zmienia się także rola fizyka medycznego w tym procesie. Inne podejście do realizacji i przygotowania radioterapii to zmiana filozofii związanej z procesem leczenia.

---

The primary goal of radiotherapy is to deliver a therapeutic dose to the volume of cancerous cells while simultaneously protecting the surrounding healthy tissues. One of the major challenges in dose distribution planning is accurately defining these volumes and delivering the dose to these defined areas. Chronologically, the development of radiotherapy techniques has been associated with imaging methods. The introduction of computed tomography into clinical practice allowed for three-dimensional visualization of structures. Verification of the accuracy of radiation delivery was initially performed using radiographic films. The emergence of kilovoltage imaging systems integrated with accelerators enabled the acquisition of images and subsequently, 3D imaging. However, beyond precisely localizing areas for treatment, little more could be done despite the clear demonstration of changes in the position of anatomical structures. Adaptive radiotherapy involves determining the real-time position of anatomical structures during the therapeutic session and recalculating the dose distribution to newly defined areas. Such actions require organizational changes in the functioning of the Radiotherapy Department. The approach to calculating and verifying the dose distribution corresponding to the updated image of the patient on the treatment table also changes. The role of the medical physicist in this process also evolves. A different approach to the implementation and preparation of radiotherapy involves a shift in the philosophy associated with the treatment process.