Problematyka dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem w polskim postępowaniu cywilnym

Celem artykułu jest omówienie problematyki dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem w polskim postępowaniu cywilnym, z uwzględnieniem takich zagadnień, jak: definicja pojęć „dowód” i „dowód uzyskany sprzecznie z prawem”, konieczność rozstrzygnięcia konfliktu dóbr w związku z wykorzystaniem dowodu uzyskanego sprzecznie z prawem oraz poglądy judykatury dotyczące możliwości wykorzystania takich dowodów w procesie. Pomimo braku uregulowania tych kwestii w prawie cywilnym procesowym – Kodeksie postępowania cywilnego – polska doktryna procesu cywilnego ma znaczący dorobek naukowy związany z dowodami uzyskanymi sprzecznie z prawem. Niezależnie od teoretycznych rozważań dokonano przeglądu stanowisk prezentowanych w orzecznictwie polskich sądów powszechnych i Sądu Najwyższego na temat zakazu lub braku zakazu wykorzystywania tego rodzaju dowodów w procesie, na podstawie których można wysunąć wniosek, że nie istnieje jednolita linia orzecznicza opowiadająca się za całkowitym, częściowym lub brakiem zakazu wykorzystania dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem w praktyce sądowej. W związku z powyższym należy stwierdzić, że nie jest możliwe przeprowadzenie precyzyjnego podziału pomiędzy dowodami uzyskanymi sprzecznie z prawem, które mogą lub nie mogą być wykorzystane w procesie, gdyż jest to kwestia podlegająca ocenie w każdym odrębnym stanie faktycznym przez sąd jako organ procesowy.

The aim of the paper is to discuss the question of unlawfully obtained evidence in the Polish civil procedure taking into account such issues as the definition of the terms of “evidence” and “unlawfully obtained evidence”, the need to resolve a conflict of rights and interests in connection with the use of unlawfully obtained evidence and judicature’s views on the possibility of using such evidence in a trial. Despite the lack of regulation of these issues in the civil procedural law – the Code of Civil Procedure, the Polish doctrine of the civil procedure has significant scientific achievements related to the unlawfully obtained evidence. Regardless of any theoretical considerations, the paper exhibits a review of the positions presented in the jurisprudence of the Polish common courts and the Polish Supreme Court on the prohibition or non-prohibition of using such evidence in a trial, on the basis of which it can be concluded that there is no uniform line of jurisprudence in favor of complete prohibition, partial prohibition or non-prohibition of using unlawfully obtained evidence in judicial practice. In view of the above, it was found that it is not possible to make a precise division of unlawfully obtained evidence into evidence that may or may not be used in a trial as each separate factual state needs to be assessed by the court as a procedural authority