O zagrożeniach świata zamkniętego w jednoznacznych opozycjach na podstawie gimnazjalnych wypowiedzi interpretacyjnych

Przedmiotem artykułu jest refleksja nad konsekwencjami wynikającymi z odrzucania aksjologicznej niejednoznaczności poza sferę przeżyć i doświadczeń, dostrzeżona w wypowiedziach uczniów szkół gimnazjalnych udzielanych w ramach badania Dydaktyka literatury i języka w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej. Wskazuje się na negatywne konsekwencje wynikające z interpretowania obrazu świata przedstawionego w Balladynie Juliusza Słowackiego i Pamiętniku z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego jako zamkniętego w wartościach skrajnie opozycyjnych. Zwraca się uwagę, że jedną z tych konsekwencji może być wyobcowanie ucznia z realnej rzeczywistości. Inną – przekształcenie wartości w zbiór antywartości wykluczających jakiekolwiek porozumienie międzyludzkie. Budowanie własnej przestrzeni aksjologicznej na ich podstawie może odbywać się tylko kosztem dyskredytacji wartości cudzych, którym z góry odmawia się prawa do istnienia. W takiej przestrzeni brakuje miejsca na dialog z wartościami innymi niż wyznawane.

The article considers the consequences of abandoning the axiological ambiguity beyond the sphere of human reflection and experience (including that impinging on students – as shown by analytical and interpretive material). The inherent hazards of creating an image of a world closed in extreme binary oppositions is pointed out. It is shown to risk human (student) alienation from reality and a shift of this reality and the human into artificial formations. Another risk is transformation of values into a set of anti-values which exclude any interpersonal agreement. This may result in a situation in which construction of personal axiological space only occurs at the expense of discrediting values of others and denying their rights to hold them in the first place. In effect, another world is created, in which there is no place for the human being.

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2015/2-4-tomaszewska-o-zagrozeniach-swiata.pdf