Immunitet parlamentarny we współczesnym świecie – ujęcie prawnoporównawcze

Celem artykułu jest ustalenie aktualnego kształtu immunitetu parlamentarnego w państwach współczesnego świata. Wykorzystując metodę prawnoporównawczą, przeanalizowano konstytucje, które obrazują najczęściej spotykane rozwiązania przy uwzględnieniu kryterium geograficznego, powołując się na państwa z różnych kontynentów i kręgów kultury prawnej. Zbadano zakres podmiotowy immunitetu materialnego oraz immunitetu formalnego, zwrócono uwagę na czas i miejsce w jakich przysługuje ochrona, prześledzono zakres przedmiotowy tej ochrony oraz rozwiązania dotyczące możliwości uchylania immunitetów parlamentarnych. Z przeglądu tego wynika, że immunitet materialny w poszczególnych państwach wykazuje wiele podobieństw, na przestrzeni lat podlegał niewielu modyfikacjom i jest trwale ukształtowany. W przypadku immunitetu formalnego dostrzegalne są dalej idące różnice, szczególnie w sferze zakresu przedmiotowego i stopnia ochrony. Różne rozwiązania dowodzą jednak, iż nie ma jednego, powszechnie przyjętego, modelu immunitetu, a zakres gwarantowanej ochrony może być bardzo zróżnicowany, podlegać zmianom i być dostosowywanym do przemian ustrojowych i oczekiwań politycznych i społecznych.

The purpose of the article is to determine the current form of parliamentary immunity in various countries. The author use the comparative-law method to analyse constitutions that represent the most common solutions, taking into account the geographic criterion, used in countries located on different continents and having different legal cultures. The authors analyze the subjective scope of non-accountability and non-violability and focus on the time and place in which the protection is provided, and they trace the objective scope of the protection and the solutions related to the possibility to lift the parliamentary immunities. The analysis leads to the conclusion that non-accountability is similar in different countries, has undergone few modification over the years, and it is permanently formed. In the case of non-violability, there are more extensive differences, in particular in the scope of the objective scope and the degree of protection. However, various solutions prove that there is not a single universally accepted model of immunity and that the scope of the guaranteed protection can be more diverse, can be subject to change, and be adapted to the changes in political systems and the political and social expectations.