Biograficzne doświadczanie bycia nauczycielem jako istota kształtowania praktyk całożyciowego uczenia się

This text is an attempt to answer the question of how to construct educational experiences in the professional biography of adults and their location within the practices of lifelong learning. To this end, the author presents the results of research on the ways in which public school teachers give meaning to their own professional experiences. Next she tries to show that the issues revealed as a result of the analysis are an important horizon for understanding and learning about their everyday life. As a result of the analysis of teachers’ narratives, the author established three schemes for defining professional experiences, which in their essence reveal: lack of teachers’ influence on the quality of education in general (a), perceiving the school as an effective organization operating on the market (b), closing professional identity within its teaching method and its improvement. Referring to the concept of “biographicity” by Peter Alheit, the author shows that individual biography is a dynamic construct constantly reconstructed in a specific time, in socio-cultural and political conditions or in relation to other people – that is, practices that we identify as lifelong learning. In the case of the interviewed teachers, an element of these practices is the issue of shaping the culture of subordination and with it the politicisation and marketisation of education as well as the instrumental treatment of oneself and students.

Niniejszy tekst jest próbą poszukiwania odpowiedzi na pytanie o sposoby konstruowania uczących doświadczeń w zawodowej biografii dorosłych i ich usytuowaniu w obrębie praktyk całożyciowego uczenia się. W tym celu autorka prezentuje wyniki badań dotyczące sposobów nadawania znaczeń własnym doświadczeniom zawodowym przez nauczycieli szkół publicznych, a następnie próbuje pokazać, że ujawnione w wyniku analizy kwestie są ważnym horyzontem rozumienia ich bycia w codzienności i uczenia się w niej. W wyniku analizy nauczycielskich narracyjnych wypowiedzi autorka ustaliła trzy schematy definiowania doświadczeń zawodowych, które w swojej istocie odsłaniają: brak poczucia wpływu nauczycieli na stan edukacji (a), identyfikowanie się ze szkołą jako skutecznie działającą na rynku organizacją (b), zamknięcie swojej tożsamości zawodowej w obrębie swojej metody nauczania i jej doskonalenia. Odwołując się do koncepcji biograficzności w ujęciu Petera Alheita, autorka pokazuje, że indywidualna biografia jest konstruktem dynamicznym wciąż na nowo rekonstruowanym w określonym czasie, warunkach społeczno-kulturowych i politycznych oraz w relacji do innych ludzi – a więc praktyk, które identyfikujemy jako całożyciowe uczenie się. W przypadku badanych nauczycieli elementem tych praktyk jest kwestia kształtowania kultury podporządkowania a wraz z nią upolitycznienia i urynkowienia edukacji, instrumentalnego traktowania siebie i uczniów.