Wychowanie religijne dzieci emigrantów zarobkowych jako wyzwanie dla rodziców, duszpasterzy i katechetów (na przykładzie Szkocji)

Celem artykułu była próba opisu uwarunkowań wychowania religijnego dzieci w rodzinach, które przebywają na emigracji zarobkowej w Szkocji. Przyjęta perspektywa obejmuje środowisko rodziny, parafii, systemu edukacyjnego, w który włączona jest edukacja katolicka i polskiej szkoły sobotniej – perspektywy kluczowe dla opisu tego zagadnienia. Prezentowane tu badania przeprowadzone wśród Polaków przybywających w Szkocji wskazują, że emigracja rodzinna utrudnia wychowanie religijne dzieci. Do głównych czynników, które przyczyniają się do tego stanu rzeczy, można zaliczyć: osłabienie religijności rodziców, brak religii w szkołach publicznych, niewystarczająca wiedza na temat edukacji katolickiej, ograniczenie możliwości uczestniczenia w mszach katolickich odprawianych w języku polskim oraz laickie otoczenie, w którym funkcjonują dzieci. Wyzwaniem jest zrozumienie różnego charakteru katolickiej edukacji w Szkocji i w Polsce. Dużym problemem jest również niewystarczająca katechizacja, która ma zazwyczaj charakter doraźny, ograniczony czasowo oraz obejmuje jedynie część dzieci i młodzieży. W rodzinach o słabej religijności emigracja zagraża realizacji funkcji religijnej rodziny i wychowaniu religijnemu dzieci oraz sprzyja odchodzeniu od wiary. Działania pastoralno-katechetyczne z dużym zaangażowaniem świeckich katechetów są próbą odpowiedzi na wyzwania, stojące przed rodzinami i dziećmi wychowującymi się w dwujęzycznych środowiskach i w kulturach o różnym nastawieniu do potrzeb religijnych i duchowych.

The aim of the article was to provide a description of the conditions affecting religious upbringing of children in families that are staying in Scotland during an economic migration. The perspective used encompasses the family environment, the parish, the Scottish educational system and its constituent catholic schools, and a Polish Saturday school. The presented research was conducted among Poles staying in Scotland. It shows that family emigration makes religious upbringing of children harder. We may attribute this to the following main factors: a weakening of the parents’ religiosity, a lack of religious education in public schools, insufficient knowledge of catholic education, a limit of the capability of attending Polish language catholic mass, and a lay environment in which the children operate. A certain challenge for the emigrants is understanding the different character of catholic education in Scotland from that in Poland. A large problem is insufficient catechism activities which are usually ad hoc, limited in duration, and reach only a part of the children and youth. In families with weak religiosity, an emigration threatens the realization of the religious education and upbringing function of families and favors the cessation of faith. Pastoral and catechist activities with a large engagement of lay catechists are an attempt to deal with the challenges that families face with children being raised in dual language environments and cultures of varied attitudes to religious and spiritual needs.