Beats-and-binding topics in the (mor)phonology of {ex-} in English and Spanish

This paper discusses an example of a lenitive scenario in a case study of voicing of the Latinate /ks/ cluster in the prefix {ex-} and the of some other English forms. The analytical problem under discussion is part of a larger issue of /s/ voicing in English, crisscrossing with another intricate topic: English prefixation (cf. Haładewicz-Grzelak 2014a, b, c, 2015a, b). Here I concentrate on the aspect whereby the cluster /ks/ denoted graphically as is voiced [gz] when stress follows, but not in productive formations or in certain derivatives of forms with [ks]. The process is contrasted with the homophonic realizations in Castilian Spanish. The analysis proceeds within the paradigm of Beats-and-Binding phonology (cf. e.g. Dziubalska-Kołaczyk 1995, 2002, 2009), which is a syllable-less model in the paradigm of Natural Phonology. I propose that the tonic beat in Prototypical Stress Timed languages contains a stress concentrator (Σ) which can propagate onto a binding to the pre-tonic consonant, causing lenition. In the first stage of the analysis seven phonological algorithms are identified. In the subsequent stages of the study they are narrowed to only four, and in the last stage, to account for the encountered regularities, I show that what actually happens is a question of activating one and the same lenitive process. The database for the study is a corpus of the realizations of prefixes ending with a consonant + /s/ collected from various English and Spanish pronunciation dictionaries (RP English and Castilian Spanish) as well as recorded realizations of two native speakers.

L’article concerne un exemple de lénition dans une étude du voisement de (/ks/) dans le préfixe d’origine latine {ex-} et dans d’autres réalisations de ce groupe consonantique dans l’anglais contemporain. Le phénomène analysé fait partie d’un thème plus large qui concerne le voisement du /s/ dans la langue anglaise. Par exemple, quand il y a une voyelle accentuée après le groupe en question, le /ks/ devient un [gz] voisé, mais cela n’a pas lieu dans le même environnement phonotactique pour les lexèmes avec {ex-} qui sont créés en tant que processus synchroniquement actif. L’interprétation phonologique présentée ci-dessous est basée sur la phonologie des battements et des liaisons (Beats and Binding Phonology) de Dziubalska-Kołaczyk (p.ex. Dziubalska-Kołaczyk 1995, 2002, 2009) : un modèle phonologique sans syllabes qui s’inscrit dans le paradigme de la Phonologie Naturelle. Selon la présente étude, le battement tonique dans les langues accentuelles prototypiques comporte un concentrateur d’accent (Σ) qui peut être introduit dans la liaison avec la consonne pré-tonique, en provoquant sa lénition (adoucissement). Dans la première étape de l’étude, je propose, en tant qu’un problème descriptif, une typologie de sept algorithmes phonologiques concernant le thème du préfixe {ex-}. L’analyse permet de réduire le nombre des types de changements à quatre et dans un second temps, à deux manières dont la phonologie réagit à un environnement phonétique donné : soit la lénition est incluse, soit le processus n’est pas activé. La base de donnés pour l’analyse est constituée par le corpus des réalisations des préfixes terminant par une consonne + /s/ recueilli des dictionnaires de prononciation de la langue anglaise (RP) et espagnol (castilien). J’utilise aussi deux enregistrements des personnes anglophones (anglaises).

W artykule zajmuję się przykładem lenicji w studium udźwięcznienia (/ks/) w przedrostku łacińskiego pochodzenia {ex-}, jak również w innych realizacjach tej zbitki we współczesnej angielszczyźnie. Analizowane zagadnienie stanowi część szerszego kontrowersyjnego tematu udźwięcznienia /s/ w angielszczyźnie. Na przykład, gdy po docelowej zbitce występuje akcentowana samogłoska, następuje udźwięcznienie /ks/ do [gz], jednakże nie ma tego udźwięcznienia w produktywnych derywatach z {ex-} w takim samym fonotaktycznym środowisku. Przedstawiona poniżej interpretacja fonologiczna ugruntowana jest w fonologii uderzeń i wiązań (Beats-and Bindings Phonology) opracowanej przez Dziubalską-Kołaczyk (np. Dziubalska-Kołaczyk 1995, 2002, 2009): bezsylabowym modelu fonologicznym, wpisującym się w paradygmat Fonologii Naturalnej. W badaniu postuluję, że uderzenie toniczne w prototypicznych językach taktowanych akcentem zawiera koncentrator akcentu (Σ), który może być wyprowadzony na wiązaniu do spółgłoski pre-tonicznej powodując jej lenicję (osłabienie). W pierwszym etapie badania, jako problem opisowy, wyszczególniam siedem algorytmów fonologicznych odnoszących się do tematu przedrostka {ex-}. Przeprowadzona analiza pozwala na stopniowe zawężenie ilości typów zmian do czterech, a następnie do dwóch sposobów, na jakie fonologia reaguje na dane środowisko fonotaktyczne: włączenie procesu lenicji lub brak aktywacji tego procesu. Bazę danych do analizy stanowi korpus realizacji przedrostków kończących się na spółgłoskę + /s/ wyekscerpowany ze słowników wymowy języka angielskiego (RP) i hiszpańskiego (kastylijski). Korzystam również z własnych nagrań dwóch osób anglojęzycznych (Anglików).