Karta Polaka w systemie instytucjonalnym prawa o cudzoziemcach

In recent years, there have been legislative changes as a result of which the role of the Pole’s Card in the Polish legal system has been increasing. The growing importance of the Pole’s Card requires reflection on its place in the system of Polish law on foreigners and its relation to other institutions of this law. According to the original concept, the Pole’s Card was to be an official confirmation of the holder’s belonging to the Polish Nation and a way of granting a number of rights in order to make the foreigner’s stay in Poland easier. Today, it is justified to say that the Pole’s Card has acquired a new, “stay-in” function. Although the Card on its own does not give the right to reside in Poland, it allows its holder to apply for a permanent residence permit without having to meet standard migration requirements. The changes have also made it legitimate to talk about a “repatriation” function of the Pole’s Card. It does not grant Polish citizenship, nevertheless it lets to avoid many difficulties connected to standard procedures. As far as leaving the country is concerned, the Pole’s Card does not constitute an obstacle to the imposition on its holder of an obligation to leave Poland. However, it should be noted that while fulfilling its functions, the Card significantly reduces the likelihood of addressing a decision containing such an obligation. The attractiveness of the Pole’s Card holder status is demonstrated in practice by the growing interest in applying for this document. In the system of the law on foreigners, however, there remain some details that show that the whole concept is somehow incomplete. In practice, problems arise with the assessment of the connection to Polish culture and there are questions about the effects of unfair practices when applying for the Pole’s Card. Doubts are also raised by the lack of unification of the Card holder status, irrespective of the possession of another privileged status: the one of a citizen of the European Union or a member of her or his family. It leads to a conclusion that legislative corrections seem necessary at some points. At the same time it is claimed that apart from the above, the quality of the application of the existing law should be improved.

Zmiany legislacyjne ostatnich lat sprawiły, że istotnie wzrosło znaczenie Karty Polaka w polskim systemie prawnym. Proces ten domaga się refleksji nad miejscem tego dokumentu w prawie o cudzoziemcach oraz nad jego relacją do innych instytucji tego prawa. W założeniu Karta Polaka miała służyć oficjalnemu potwierdzeniu przynależności posiadacza do Narodu Polskiego oraz przyznaniu uprawnień, z których cudzoziemiec mógł korzystać podczas pobytu w Polsce. Obecnie uzasadnione jest stwierdzenie, że Karta uzyskała nową, „pobytową”, funkcję. Chociaż nie daje ona sama w sobie prawa pobytu w Polsce, to jednak pozwala posiadaczowi wnioskować o bezterminowy tytuł pobytowy bez konieczności spełnienia zwykłych wymogów migracyjnych. Zmiany sprawiły, że zasadne jest mówienie także o „repatriacyjnej” funkcji Karty Polaka. Z jej przyznaniem nie wiąże się nadanie polskiego obywatelstwa, ale stanowi ona wygodny pomost do niego, pozwalający uniknąć trudnej przeprawy przez standardowe procedury. Jeśli chodzi o wyjazd z Polski, posiadanie Karty Polaka nie stanowi samo w sobie przeszkody do nałożenia na cudzoziemca obowiązku opuszczenia Polski. Trzeba jednak zauważyć, że pełniąc swoje funkcje, Karta w znaczący sposób zmniejsza prawdopodobieństwo zobowiązania do powrotu jej posiadacza. Atrakcyjność statusu posiadacza Karty Polaka potwierdza rosnące zainteresowanie wnioskowaniem o ten dokument. W systemie prawa o cudzoziemcach pozostają jednak elementy świadczące o pewnym niedopracowaniu całej koncepcji. W praktyce powstają problemy z oceną związków z polskością osób deklarujących polskie korzenie oraz pytania o skutki nieuczciwych praktyk przy ubieganiu się o Kartę Polaka. Wątpliwości budzi brak ujednolicenia statusu posiadacza Karty niezależnie od posiadania lub nie innego uprzywilejowanego statusu: obywatela Unii Europejskiej bądź członka jego rodziny. W niektórych punktach wydają się potrzebne korekty legislacyjne. Równolegle powinny zostać podjęte działania poprawiające jakość procesu stosowania obowiązującego prawa.

I. Artykuły

I. Papers