Tożsamość a język. Wybór języka katalońskiego przez nierodzimych pisarzy

Niniejszy artykuł chciałbym zadedykować Xavierowi Farré, mistrzowi dwóch języków – katalońskiego i polskiego. Dziękuję również prof. dr hab. Barbarze Łuczak oraz mgr. Wojciechowi Sawali za ogromną pomoc przy korekcie językowej.

W niniejszej pracy autor przedstawia złożone zjawisko, jakim jest wybór języka katalońskiego jako „adoptowanego” języka literackiego. Od wielu już lat podobnego wyboru dokonują nierodzimi pisarze mieszkający w wielokulturowym społeczeństwie katalońskim. Mówi się tu o takich pisarzach, którzy w okresie wczesnego dzieciństwa nie posługiwali się językiem katalońskim, ani też się go nie nauczyli w tym okresie życia. W pierwszej części artykułu autor przedstawił kontekst omawianego zagadnienia, to znaczy historię publikowania dzieł literackich przez pisarzy, którzy, choć nie pochodzili z Krain katalońskich, zdecydowali się stosować język kataloński (pomimo prób zredukowania go do stanu mniejszościowego, należy on dziś do grupy europejskich języków średniej wielkości). W pracy omawia się twórczość różnych pisarzy i zauważane są dzielące ich różnice. Pius Alibek, postać pochodzenia asyryjskiego, Monika Zgustova, urodzona w Czechach, oraz Najat El Hachmi, przybyła z regionu berberyjskiego, są przedstawicielami języków i kultur o średniej wielkości lub historycznie doprowadzonych do stanu mniejszościowego. Natomiast cechą charakterystyczną dwóch innych twórców osiadłych w Katalonii, Patricii Gabancho, urodzonej w Argentynie, oraz Matthew Tree, pochodzenia brytyjskiego, jest to, że z początku oboje przynależeli kulturowo do potężnych systemów językowych. Uznając inność za kategorię analityczną, autor omawia najważniejsze ideologiczne aspekty dotyczące interesującego go zjawiska literackiego, umiejscawiając je w kontekście wyznaczonym przez czynniki społeczne, polityczne i kulturowe.

This work presents the complex and tangled phenomenon of choosing Catalan as a literary “adoptive” language that has been taking place among several non-native writers living in the multicultural society developed in Catalonia; that is to say, these writers did not communicate in Catalan or learn this language at their tender age. First of all, the author offers a contextualization and argumentation of this specific subject – the publication of literary works in a minorized, medium -sized European language by non-native speakers – through history and today’s reality in the Catalan countries. Anyway, there is not an homogenous explanation for all these cases, because we can find notable differences among them: whereas Assyrian-born Pius Alibek, Czech-born Monika Zgustova or Berber-born Najat El Hachmi represent other medium-sized or historically minorized languages and cultures, two immigrant writers stand out in this picture since they originally belong to two powerful languages systems, particularly Argentinian-born Patricia Gabancho and British-born Matthew Tree. Considering otherness as an analytical category, the evaluation and dissection of the most important ideological aspects concerning the mentioned literary phenomenon will provide to a precise elucidation of it in the light of social, political and cultural factors.