Metafizyczna funkcja narracji – analiza zagadnienia na przykładzie Heglowskiej „Fenomenologii ducha”

Celem artykułu jest charakterystyka metafizycznej funkcji narracji. Najpierw został dookreślony klasyczny arystotelesowski paradygmat w myśleniu na temat narracji, następnie zwrócono uwagę na użyteczność aparatury narratologicznej w opracowaniu Mieke Bal przy współczesnych badaniach nad problematyką narracji. Heglowska Fenomenologia ducha została poddana analizie pod kątem multiperspektywiczności z zastosowaniem kategorii fokalizacji, umożliwiającej wyklarowanie zmiany agensa narracyjnego. W tym kontekście zwrócono uwagę na strukturalne podobieństwo tekstu Hegla do Ulissesa Jamesa Joyce’a. W podsumowaniu uwzględniono natomiast perspektywy metafizyczne wynikające z odrzucenia paradygmatu Arystotelesa. W tym kontekście Fenomenologia ducha jest pozytywnym przykładem dzieła wykraczającego poza horyzonty postmodernistycznej krytyki wielkich narracji, przedstawionej przez Lytoarda. Na tej podstawie w artykule została zasugerowana możliwość przekroczenia klasycznej opozycji między narracją a metafizyką.

The aim of this article is to characterise the metaphysical function of the narrative. First, the text describes Aristotle’s classic paradigm about narrative. Second, attention is drawn to the usefulness of Mieke Bal’s narratological apparatus in contemporary research on the subject of narration. Hegel’s Phenomenology of Spirit is analysed in terms of multi-perspectivity and with the adoption of the category of focalisation, which helps to clarify a change in the narrative agent. In this context, attention is drawn to the structural similarity of Hegel’s text and James Joyce’s Ulysses. In conclusion, the metaphysical perspectives resulting from a rejection of Aristotle’s paradigm are indicated. In this context, the Phenomenology of Spirit is a positive example of a work going beyond the horizons of Lyotard’s postmodern critique of grand narratives. On this basis, the article suggests the possibility of rejecting the classical opposition between narrative and metaphysics.