Multilingualism of Ukrainian Elites in the Seventeenth Century: The Case of Lazar Baranovych

W artykule podjęto próbę analizy praktyki wielojęzycznej Łazarza Baranowicza w kontekście sytuacji socjolingwistycznej Ukrainy w epoce wczesnonowożytnej. Wielojęzyczność jest nieodłącznym elementem społeczeństw pogranicznych, do których w XVII wieku należało też społeczeństwo ukraińskie, a wybór języka w każdym konkretnym przypadku zależy od wielu czynników – religijnych, pragmatycznych, komunikacyjnych, kulturowych i artystyczno-stylistycznych. Autorka analizuje przenikanie kodów językowych w marginaliach zapisanych przez Baranowicza w języku polskim, w „prostej mowie” i w cerkiewnosłowiańskim. Ukraińska redakcja języka cerkiewnosłowiańskiego odzwierciedla wpływ mówionego języka ukraińskiego, który można prześledzić w tekstach z ośrodków kulturalnych Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a później Cesarstwa Rosyjskiego. Ilustruje to język kazań w zbiorze Трубы на дни нарочитыя праздникɷвъ [Trąby na szczególne dni świąteczne] (1674), którego Baranowicz nie mógł opublikować w Moskwie nie tylko z powodów politycznych, ale także ze względu na specyfikę języka.

The article examines the multilingual practice of Lazar Baranovych in the context of the sociolinguistic situation of Ukraine in the early modern period. Multilingualism is inherent in border societies, including Ukrainian society in the seventeenth century, and the choice of language in each case depends on a combination of factors – religious, pragmatic, communicative, cultural, and artistic/stylistic. The study analyzes the phenomenon of codeswitching on the example of Baranovych’s own marginal notes, made in Polish, Ruthenian (prosta mova) and Church Slavonic. The Ukrainian recension of Church Slavonic reflects the influence of spoken Ukrainian, which can be traced in texts from the cultural centers in the Polish-Lithuanian Commonwealth and later the Russian Empire. This is illustrated by the language of the collection of sermons Трубы на дни нарочитыя праздникɷвъ [Trumpets for Major Feast Days] (1674), which Lazar Baranovych could not publish in Moscow not only for political reasons but also because of the peculiarity of the language.